ދުނިޔޭގެ ދެވަނަ ބޮޑުހަނގުރާމައިގެ ތެރެއިން: ދިވެހިރާއްޖެ ހަނގުރާމައިގެ ނުރައްކަލަކަށް ހުށަހެޅިގެން ދިޔައީ ކިހިނެއް؟

1939ގެ ސެޕްޓެމްބަރުގައި، ދުނިޔޭގެ ދެވަނަ ބޮޑުހަނގުރާމަ ފެށުނުތާ ދެ މަހެއްގެ ތެރޭގައި އިނގިރޭސި އަސްކަރިއްޔާގެ މަތިންދާބޯޓެއް މާލޭކައިރީގައި ބަނދަރުކުރިއެވެ. ފްލައިޓް ލެފްޓިނެންޓަކު ވަޑައިގަތީ، ޖަރުމަނުވިލާތުގެ އުޅަނދެއް އައިތޯ އޮޅުންފިލުވާލުމަށެވެ. އޭގެ ފަހުން، އިނގިރޭސީންގެ އެކިވަރުގެ އޮފިސަރުންނާއި ކޮމާންޑަރުން ރާއްޖެއަށް އަންނަން ފެށިއެވެ. ރާއްޖޭގެ ސަރަހައްދުގައި ދުޝްމަނުންގެ ހަރަކާތްތައް ހިނގާތޯ ބެލުމަށެވެ. އިނގިރޭސި އަސްކަރިއްޔާއަށް ރާއްޖެއިން ވެދެވެން ހުރި އެހީތެރިކަމަކީ ކޮބައިތޯ ބެލުމަށެވެ. ނަތީޖާއަކީ، ރާއްޖެ މަޑުމަޑުން ހަނގުރާމައަށް ތައްޔާރުވުމެވެ. ހަނގުރާމައިގެ ބައިވެރިޔަކަށް ވުމެވެ.

ދެވަނަ ބޮޑުހަނގުރާމަ ފެށި، ދެތިން މަހެއްގެ ތެރޭގައި، މާލޭގެ އުތުރު ފަރާތު ފަޅުގެ ބޭރުގައި މަތިންދާބޯޓު އަޅަން ބޮއި ލުމަށް ނިންމިއެވެ. ކުއްލިގޮތެއްގައި އިނގިރޭސި ސިފައިން އައިސް ތިބެން ޖެހިއްޖެނަމަ ތިބޭނެ ތަނެއް ދޫނިދޫގައި ހެދިއެވެ. ހުޅުމާލެ ހިއްކާފައި މިހާރު އެ އޮތް، ކުރިން ވަކި ރަށަކަށް އޮތް ފަރުކޮޅުފުށްޓާއި، ހުޅުލޭގެ ފަޅު، ރޭގަނޑު އަންނަ މަތިންދާބޯޓު ޖައްސާން ތައްޔާރުކުރިއެވެ. ދެން ހަމަޖެހިގެން ދިޔައީ، ކަނޑުގެ ސަރަހައްދު، ޕެޓްރޯލްކުރަމުން ގެންދާ އިއްތިހާދީންގެ މަތިންދާބޯޓުތަކަށް ރާއްޖެއިން ތެޔޮ އެޅޭނެ ގޮތެކެވެ. މިހެން ގޮސް މިފަދަ އެތައް ކަމަކާއެކު، ރާއްޖެ ދެވަނަ ބޮޑުހަނގުރާމައިގެ ފުރިހަމަ ބައިވެރިއަކަށް ވެގެންދިޔައެވެ.

މި ލިޔުމުގައި ބަލާލާފައި ވާނީ، އިނގިރޭސި އަސްކަރިއްޔާއަށް ދިވެހިރާއްޖެ މުހިންމުވީ ސަބަބެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކަނޑު ސަރަހައްދު، ނުރައްކަލުގެ ތެރެއަށް ހުށައެޅި، ހަނގުރާމައިގެ “އަސަރާއި ރަހަ” ރާއްޖެއަށް ފޯރި ގޮތެވެ. ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް، ދިވެހީންނަށް ކުރިމަތިވި ހިތްދަތިކަމަށެވެ.

އާދެ! 1940 ގައި، ރާއްޖޭގެ ދެކުނުން އައްޑުއަތޮޅުގައި އިނގިރޭސީންގެ އަސްކަރީ މަރުކަޒެއް ހެދުމުގެ ޚިޔާލު އިނގިރޭސީން ކުރިއެވެ. އެއީ، އިންޑިއާ ކަނޑުގައި، ޖަޕާނުން ހޯދަމުން ދިޔަ ކާމިޔާބީގެ ހަލުވި ސްޕީޑަށް ބަލާއިރު، ސިލޯނު ވެސް އެމީހުންގެ ދަށަށް ދިއުމުގެ ބިރު އޮތުމުންނެވެ. އެހެންކަމުން، އެ ކުރިއެރުން ހުއްޓުވައި، އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ދިފާޢު ވަރުގަދަކުރުމަށް އައްޑުއަތޮޅުގައި އަސްކަރީ މަރުކަޒެއް ހެދުމަށް ނިންމީއެވެ. އެއަށްފަހު އައްޑޫގައި މަރުކަޒެއް ހެދުމުގެ ސާވޭ، 1940 ގައި ފެށިއެވެ. އައްޑޫގައި އިނގިރޭސީން އަސްކަރީ މަރުކަޒެއް ހެދުމުން، ސިލޯނުގައި އޮތް އިނގިރޭސީންގެ އަސްކަރީ މަރުކަޒަށް، ޖަޕާނުގެ ޙަމަލާއެއްގައި ލޮޅުމެއް އެރިއަސް، އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ދިފާޢުގައި އިނގިރޭސީންނާއި އިއްތިހާދީން ކުރަމުން ދިޔަ މަސައްކަތަށް ހުއްޓުމެއް ނުގެނެސް ކުރިއަށް ގެންދެވޭނެއެވެ.

ޙަޤީޤަތަކީ، 1941 ގައި ޖަޕާނުން، ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި، އެމެރިކާގެ އަސްކަރީ މަރުކަޒު، ޕާލް ހާބަރަށް ދިން ހަމަލާއަށް ފަހު އިންޑިއާ ކަނޑުގައި އެމީހުން ހޯދަމުން ދިޔަ ކާމިޔާބީތަކުގެ ސަބަބުން، އިނގިރޭސީންގެ އިރުމަތީ ފްލީޓަށް ޖަޕާނުން ހަމަލާ ދީފާނެކަމުގެ ބިރު އޮތީ ބޮޑުވެފައެވެ. މި ފްލީޓަށް ވަރުގަދަ ހަމަލައެއް އަރައިފި ނަމަ، މެދުތެރޭ އިންޑިއާކަނޑާއި، ރަތްކަނޑާއި، «ޕަރޝިއަން ގަލްފުގައި، އިއްތިހާދީންގެ ދިފާޢީ ހަރަކާތްތައް މަޑުޖެހި، އެ ސަރަހައްދު ނުރައްކަލުގެ ތެރެއަށް ހިނގައިދާނެތީވެ، އިނގިރޭސި އަސްކަރީ ތަޖުރިބާކާރުންނަށް ޖެހުނީ އަސްކަރީ ރޭވުންތައް ވީހާވެސް އަވަހަކަށް ނިންމައި، ތަންފީޒުކުރާށެވެ.

ޖަޕާނުން ސިލޯނަށް ބޮން އެޅީ 1942 ވަނަ އަހަރުގެ އޭޕްރީލްގައެވެ. އޭރު، އައްޑޫ އޮތީ، އަސްކަރީ ޚިދުމަތް ދިނުމަށް، ވަރަށް ބޮޑަށް ތައްޔާރުކޮށްފައެވެ. ޖަޕާނުގެ ހަމަލާ، ސިލޯނަށް އަރާފާނެކަމުގެ އިންޒާރު ލިބުމާއެކު، އިނގިރޭސި ލަޝްކަރުގެ ގިނަ އުޅަނދުތައް އައްޑުއަށް ފޮނުވާލެވުނެވެ. އިނގިރޭސި ފްލީޓުގެ ބޮޑުބައެއް ސިލޯނުގައި ނެތްކަމާއި، މުޅި ފްލީޓް އެއްކޮށް ހަލާކުކޮށް ނުލެވޭކަން ޖަޕާނަށް މޭރުންވިއެވެ. އެހެންކަމުން، ސިލޯނަށް ބޮންއަޅައި، ހަލާކުކޮށްލެވުނު އެއްޗެއް ހަލާކުކޮށްލުމަށް ފަހު، ޖަޕާނުގެ މަތިންދާބޯޓުތައް އެނބުރި ދިޔައީއެވެ.

އިނގިރޭސީންގެ ބައެއް އުޅަނދުފަހަރު، އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ދެކުނަށް، އައްޑުއަށް ދަތުރުކުރަމުން ދިޔަތަން ޖަޕާނުގެ މަތިންދާބޯޓުތަކަށް ފެނި، ދިން ހަމަލާގައި، “އެޗްއެމްއެސް ކޯންވޯލް” އާއި “އެޗްއެމް އެސް ޑޯސެޓްޝަޔާ” ފައްތާލިއެވެ. އެހެނަސް، އިނގިރޭސި މަނަވަރުފަހަރު ދިޔައީ ކޮންތަނަކަށްކަން، ޖަޕާނަށް އޭރު އޮތީ ނުހޯދިއެވެ.

ސިލޯނަށް، ވަރުގަދައަށް ބޮންއެޅިޔަސް، އެއްގަމު ލަޝްކަރެއް ނުފޮނުވައެވެ. މިކަމުން ދޭހަ ވަނީ، އެމީހުން އައީ، ސިލޯނު، ޖަޕާނުގެ ބާރުދަށުގައި ބޭއްވުމަށް ވުރެ، ޕާލްހާބަރަށް ވެސް ހެދިހެން، ސިލޯނުގައި އޮތް އިނގިރޭސި ކަނޑުގެ ފްލީޓު، ބޮޑު ތަނުން ނައްތާލާފައި އެނބުރި ދިއުމަށެވެ. ޕާލްހާބަރުގެ ހަމަލާއަށް ފަހު، ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި ޖަޕާނު ސިފައިންނަށް ދުވަސްގަނޑަކަށް ބާރުވެރިކޮށް އުޅެވުނު ފަދައިން، ހުޅަނގުދެކުނު އިންޑިއާ ކަނޑުގައި ވެސް އެފަދަ ގޮތަކަށް ފަސޭހަކަމާ އެކު ހަރަކާތްތެރި ވެވޭނެ ގޮތް ހެދުމަށެވެ.

ހުޅަނގު އިންޑިއާ ކަނޑު، ޖަޕާނުގެ ދަށަށް ދިޔަ ނަމަ، އެފްރިކާގެ އިރުމަތީ އައްސޭރިއާއި، ދެކުނު އެފްރިކާ ވަށާލާފައި ޔޫރަޕުން އިންޑިއާކަނޑަށް އަންނަ އިއްތިހާދީންގެ އުޅަނދުފަހަރު ނުރައްކަލުގެ ތެރެއަށް ހުށައެޅުނީހެވެ. އިންޑިއާއިން ޔޫރަޕްގެ އިއްތިހާދީންނަށް ގެންދާ ކާޑާއި، ސިލޯނުން ގެންދާ ރަބަރު އުފުލުމަށް ވެސް އުނދަގޫވީހެވެ. “ޕާޝިއަން ގަލްފުގެ” ތެރެއިން އަރަބި ކަނޑު ހުރަސްކޮށް ޔޫރަޕަށް ގެންދާ ތެލުގެ ކޮންޓްރޯލް ގެއްލުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުވީހެވެ. ހަމައެފަދައިން، ޕަރޝިއަން ގަލްފު ތެރެއިން އެއްގަމުމަގުން ރަޝިޔާއަށް ދެމުންދިޔަ އެހީތަކާއި، އިންޑިއާ ކަނޑު ހުރަސްކޮށް އޮސްޓްރޭލިއާއަށް ފޮނުވަމުންދިޔަ ތަކެއްޗަށް ވެސް ނޭދެވޭ އަސަރުކުރީހެވެ.

ދެވަނަ ބޮޑުހަނގުރާމައިގެ ނުރައްކާތެރިކަން، ރާއްޖޭގެ ކަނޑުތަކަށް ބޮޑުވެ، ޖަރުމަނާއި ޖަޕާނުގެ އަސްކަރީ ފާރަލުން އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުގައި ގިނަވާން ފެށީ ސިލޯނަށް ދިން ބޮމުގެ ހަމަލާއަށްފަހުގައެވެ. އެ ދަނޑިވަޅަކީ، ރާއްޖޭގެ ކޮންމެވެސް ހިސާބެއްގައި އިނގިރޭސީންގެ އަސްކަރީ މަރުކަޒެއް އޮތްކަން ދުޝްމަނުންނަށް ޝައްކުކުރެވިފައިވީ ދަނޑިވަޅެކެވެ. އެހެންކަމުން، ރާއްޖޭގެ ސަރަހައްދަށް އަންނަ އިއްތިހާދީންގެ އުޅަނދުތަކަށް ފާރަލުމަށް ޖަރުމަނާއި، ޖަޕާނުން ވެސް ދިޔައީ ދިވެހިރާއްޖެއާ ގާތްވަމުން، މި ސަރަހައްދުގައި އަތްފުނާ އަޅަމުންނެވެ. ރާއްޖޭގެ ސަރަހައްދަށް އެމީހުންގެ ޝައުޤުވެރިކަން ބޮޑުވަމުންދިޔަ ވަރަކަށް، ރާއްޖެ ވަށައިގެން އޮތް ކަނޑު ދިޔައީ ނުރައްކަލަށް ހުށަހެޅެމުންނެވެ.

ރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުގެ ނުރައްކާތެރިކަން އެނގެނީ، އެ ދުވަސްވަރު މި ސަރަހައްދުގައި ޖަޕާނުގެ 8 ވަނަ ސަބްމެރީން ސްކޮޑްރަންގެ ހަރަކާތްތަކަށް ބަލާލުމުންނެވެ. އެ ސްކޮޑްރަންގައި ހިމެނޭ، ޖަޕާނުގެ 5 ސަބްމެރީނުގެ ތެރެއިން “އައި-27” އާއި، “އައި-37” ވަނީ، ރާއްޖެއާ ގުޅުންހުރި ގިނަ ހަމަލާތަކެއް ދީފައިކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. މިގޮތުން ބަލާއިރު، “އައި-37” އިން ދިން ހަމަލާގައި، 16 ޖޫން 1943 ގައި ފައްތާލި “ސޭން އަރނެސްޓޯ” އިން ސަލާމަތްވި ބައެއް މީހުން ރާއްޖެއަށް ލެއްގިއެވެ. ހަމަ މި ސަބްމެރީނުން، 19 ޖޫން 1943 “ހެންރީ ނޮކްސް” ފައްތާލިއެވެ. މި ބޯޓުގެ ގިނަ އަދަދެއްގެ ފަޅުވެރީން ވެސް ރާއްޖޭގެ ބައެއް ރަށްރަށަށް ލެއްގިއެވެ. ކަނޑުމަތީ ހަމަލާތަކުގައި، އަނިޔާވެ، ފިހިފައިވާ ބައެއް މީހުން މަރުވެ، ރާއްޖޭގެ ރަށްރަށުގައި ވަޅުލާފައި ވެއެވެ.

30 ސެޕްޓެންބަރު 1943 ގައި އެމެރިކާގެ ލިބަޓީ ބޯޓް “ސެމިއުލް ހައިންޒްމަން”ގެ ބައިތަކެއް ރާއްޖެއަށް ލެއްގިއިރު، އިންޑިއާ ކަނޑުގައި، “އައި-37” އިން ދިން ހަމަލާގައި، 1943 ގެ އޮކްޓޫބަރު 23 ވަނަ ދުވަހު، “ފަނެރޮމޭނީ” ބޯޓު ފައްތާލާފައިވެއެވެ. 4 ނޮވެންބަރު 1943 ގައި “ހެލިބޯގް” ފައްތާލިއެވެ. 17 ނޮވެންބަރު 1943 ގައި މޮމްބާސާ ސަރަހައްދު ޕެޓްރޯލްކުރުމުގެ ތެރޭގައި އެ ސަރަހައްދުގެ ކުޑަތަންކޮޅެއް ބޭރަށްޖެހި ރާއްޖެއާ ތަންކޮޅެއް ގާތުން، 27 ނޮވެންބަރު 1943 ގައި “ސްކޯޝިއާ” ފައްތާލިއެވެ. މި ބޯޓުން ސަލާމަތްވާން މަސައްކަތްކުރި ބައެއް މީހުން ލައިފްބޯޓުތަކުގައި ތިއްބައި އެމީހުން ގަޔަށް ބަޑިޖަހައި މަރާލާފައި ވެއެވެ. މިކަން ކުރުމުގައި ސަބްމެރިން ކޮމާންޑަރ “އޮޓާނީ ކިޔޮނޯރީ” ވަނީ ބައިވެރިވެފައެވެ. އިންޑިއާ ކަނޑުގެ އެ ފަހަރުގެ ހަމަލާތައް މެދުކަނޑާލުމަށްފަހު، 5 ޑިސެންބަރު 1943ގައި، “އައި-37” އެނބުރި މެލޭޝިޔާގެ ޕެނޭންގްއަށް ގޮސް، 12 ޑިސެންބަރު 1943 ގައި މަރާމާތަށް ސިންގަޕޫރު ޑޮކަށް ދިޔައެވެ.

1943 ގެ ނޮވެންބަރު 13 ގައި، ސިލޯނަށް ދިއުމަށް، އައްޑޫ ހިތަދޫން 39 މީހުންނާ އެކު ފުރި، ޔާހުންބަރާސް އޮޑި ޖަޕާނު ސަބްމެރީނަކުން ފައްތާލިއެވެ. ޔާހުންބަރާސް ފައްތާލިކަމަށް ބޮޑަށް ބެލެވެނީ 1943 ގެ ނޮވެންބަރުގެ ފަހުކޮޅުގައެވެ. އޮޑީގެ ދެ މީހުން ފިޔަވައި އެންމެން މަރާލިއެވެ. ސަބްމެރީނަށް އެރުވި ޔާހުންބަރާހުގެ ދެ ފަޅުވެރީން، ޕެނޭންގްއަށް ގެންދިއުމަށް ފަހު، ޑިސެމްބަރު 1943 ގައި ސިންގަޕޫރަށް ބަދަލުކުރިއެވެ.

ޔާހުންބަރާހުގެ ދެ ފަޅުވެރީން ޕެނޭންގްއަށް ގެންދިއުމަށް ފަހު، ޕެނޭންގުން ސިންގަޕޫރަށް ބަދަލުކުރި މީލާދީ ދުވަސްތަކަށާއި މަހަށް ބަލާއިރު، އިންޑިއާ ކަނޑުގައި އެންމެ ވަރުގަދައަށް ހަރަކާތްތެރިވި، “އައި-37” ގެ ސަބްމެރިން، އެފަހަރު ކުރިއަށް ގެންދިޔަ ޕެޓްރޯލް ދަތުރު ނިންމާލުމަށްފަހު އެނބުރި ޕެނޭންގަށާއި، ސިންގަޕޫރަށް ކުރި ދަތުރުގެ ދުވަސްތަކާ ވަރަށް އެއްގޮތްކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. މީގެ އިތުރަށް، ފާހަގަކުރެވޭ އަނެއް ކަމަކީ، “އައި-37” ސަބްމެރީނުން ދިން ހަމަލާގައި، “ސްކޯޝިއާ” ބޯޓު ފައްތާލާފައި އެ ސަބްމެރިން ޕެނޭންގަށް ދަތުރު ކުރަމުންދިޔަ މަގުގެ ގޮތުން، ޔާހުންބަރާހާ ބައްދަލުވާނެ ކަމަށް ބެލުމުގެ ފުރުސަތު ވެސް އޮތުމެވެ.

ޖަޕާނުން، ޔާހުންބަރާހުގެ ދެ ފަޅުވެރީންނާ ކުރި ސުވާލުތަކުގައި، އިނގިރޭސީން ރާއްޖޭގައި ތިބީ ކޮން ތަނެއްގައިކަން ބުނެދިނުމަށް އެދުނެވެ. އެއަށް ސާފު ޖަވާބެއް ނުދެއްވާކަމަށް އެތަނުން ބޭކަލަކު ރާއްޖޭގެ ނޫހަކަށް ދެއްވި އިންޓަވިއުއެއްގައި ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. އެހެނަސް، ފެންނަންއޮތް ޙަޤީޤަތަކީ، އޭގެ 4 މަސް ފަހުން، ޖަރުމަނު ސަބްމެރީނަކުން އައްޑޫގައި އޮތް އިނގިރޭސި ތެޔޮ ޓޭންކަރު “ބްރިޓިޝް ލޯޔަލްޓީ” އަށް ހަމަލާދިން ކަމެވެ.

އެ ދުވަސްވަރު، އިންޑިއާ ކަނޑުގައި އެންމެ ވަރުގަދައަށް ހަރަކާތްތެރިވި ޖަޕާނުގެ ދެވަނަ ސަބްމެރީނަކީ “އައި-27” އެވެ. ޔާހުންބަރާސް ފައްތާލި ދުވަސްވަރުގައި “އައި-27” ގެ ހަމަލާއެއްގައި، 18 ނޮވެންބަރު 1943 ގައި، އެމެރިކާގެ ލިބަރޓީ ބޯޓް “ކޭމްބްރިޖް” ޢަދަން ކައިރިއަށް ފައްތާލިއެވެ. “އައި-27” ސަބްމެރީނުން “ކޭމްބްރިޖް” ފައްތާލާފައި ވަނީ، ޔާހުންބަރާސް އޮޑި އައްޑޫން ފުރިތާ ގާތްގަނޑަކަށް ފަސްވަނައަށް ވީ ދުވަހުކަމަށް ބެލެވެއެވެ. ޔާހުންބަރާހުގެ ދެ އަސީރުން ޕެނޭންގަށް ގެންދިޔަ ދުވަސްވަރު، އެ ސަބްމެރިން އިންޑިއާ ކަނޑު ދޫކޮށް ނުދާކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ.

ނޮވެންބަރު 1943 ގެ ކުރިން ވެސް، “އައި-27” އިން ދިޔައީ އިންޑިއާ ކަނޑުގައި ހަމަލާ ދެމުންނެވެ. 20 މާރިޗު 1943 ގައި، “ފޯޓް މަމްފަޑް” އަށް، 3 ޖޫން 1943 ގައި “މޮންޓާނަން” އަށް ވަނީ ހަމަލާދީފައެވެ. އޮމާން ކައިރިން 5 ޖުލައި 1943 ގައި، “އަލްކޯ ޕްރޮޓެކްޓަރ” ވެސް ފައްތާލިއެވެ.

“އައި-27” ދިން އެންމެ ވަރުގަދަ ހަމަލާއަކީ، ހުވަދޫކަނޑުގައި، 12 ފެބުރުވަރީ 1944 ގައި އިނގިރޭސި އަސްކަރީން އުފުލާ އާގުބޯޓު “ޚިދުވް އިސްމާއީލް” ފައްތާލުމެވެ. އެ ހާދިސާ، ތާރީޚުގެ ތެރެއަށް ވަންނަނީ، އެއް ހަމަލާއަކުން، އެންމެ ގިނަ އަންހެން ޚިދުމަތްތެރީން އެއްފަހަރާ މަރުވެދިޔަ ހާދިސާގެ ގޮތުގައެވެ.

“އައި-37” އާއި “އައި-27” ވެސް ވަނީ އިއްތިހާދީންގެ ރައްދު ހަމަލާގައި ފައްތާލާފައެވެ. “އައި-37” ގެ ހަމަލާތަކުން ސަލާމަތްވި މީހުންގެ ވާހަކަތަކުން އެނގޭކަމަކީ، ސަބްމެރިންގެ ދެ ކޮމާންޑަރުންނަކީ ވަރަށް ނުލަފާ، ރަހުމުކުޑަ ބައެއްކަމެވެ. ޒަޚަމްތަކާ އެކު، ކަނޑުގައި އެހީތެރިކަމަށް އެދިއެދި ތިބި މީހުން މަރައިލި ގޮތެވެ. ސަލާމަތްވާން ކަނދުތަކަށް އަރައި ތިއްބައި، މެޝިން ބަޑިން ހަމަލާ ދިނުމާއި، ކަނޑިން ޖަހައި ހަށިގަނޑުގެ ބައިތައް ވަކިކުރި ގޮތެވެ. ސަބްމެރީންގެ ބުރަފަތި ޖައްސައި މީހުން ބުރިކުރި ގޮތެވެ. މި ސަބްމެރިންގެ ވާހަކަތަކާއި، ޔާހުންބަރާސް ފައްތާލި ސަބްމެރިންގައި ތިބި ޖަޕާނު ސިފައިންގެ އަނިޔާވެރި، ރަހުމެއްނެތް ޢަމަލުތަކާއި، ދިވެހީން ޝަހީދުކޮށްލި ހިތާމަވެރިގޮތުގެ ވާހަކަތަކާ ގުޅުންހުރިކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ.

އައްޑޫގައި އޮތް ތެޔޮ ޓޭންކަރަށް ހަމަލާ ދިންތާ މަހެއްވަރު ފަހުން، އޭޕްރިލް 1944 ގައި ޖަރުމަނު ސިފައިންގެ ސަބްމެރީނަކުން އިންޑިއާ ކަނޑުގައި، އިނގިރޭސި މަނަވަރު “މާލޮއީ” ފައްތާލިއެވެ. އެ ހާދިސާގައި، ބޯޓުން ދަތުރުކުރެއްވި، ރާއްޖޭގެ “ހަނގުރާމައިގެ ލީޑަރު” އަލްއަމީރު ޙަސަން ފަރީދު ދީދީ ޝަހީދުވިއެވެ. ރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ ބަނޑުހައި ހޫނުކަމަށް ތަސައްލީއެއް ހޯއްދަވައިދެއްވުމަށް، އެ ނުރައްކާތެރި ކަނޑުގައި، އަމިއްލަ ނަފުސަށް ބެއްލެވުމެއްނެތި، އަމީރު ކުރައްވަމުން ދިޔަ އަގުކުރެވެން ނެތް ޤައުމީ ޚިދުމަތުގެ ދަތުރުތަކުގައި ދެމިހުންނަވަނިކޮށެވެ.

އާދެ! އެ ދުވަސްވަރު ރާއްޖެއޮތް ކަނޑުގެ ސަރަހައްދު ކިތަންމެހާ ވެސް ނުރައްކާތެރިއެވެ. ދަތުރުފަތުރުތަކަށް ނާމާނެވެ. ވަރުގަދަ ހަމަލާތަކަށް ރާއްޖެ އޮތީ ހުށައެޅިފައެވެ. ކުރިމަތިވަމުން ދިޔައީ ބިރުވެރިކަމާއި، ހިތްދަތިކަމެވެ. ބަނޑުހައިހޫނުކަމެވެ. އެހެނަސް، ދެވަނަ ބޮޑުހަނގުރާމައިގައި ދިވެހީން ތިބީ، “ވީހާލެއްގައި ވާން” އިނގިރޭސީންނާ އެކުއެވެ. އިންޑިއާ ކަނޑުގެ އަމާންކަމަށާއި، ދުނިޔޭގެ ސުލްހައަށް ޓަކައެވެ. އެހެންކަމުން، އެއްގޮތަށްވުރެ ގިނަ ގޮތްގޮތަށް ބަލާއިރު، ދެވަނަ ބޮޑުހަނގުރާމަ ނިންމާލުމަށް، އިންޑިއާ ކަނޑުގައި ފެށި ބޮޑު ޗެޕްޓަރުގެ ފެށުން، އިއްތިހާދީން ފެށީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ އިސްތިރާޖީ މަޤާމުގެ ބޭނުން ފުރިހަމައަށް ހިފައިގެންނެވެ. އެ ހަނގުރާމައިގައި “ލީ ރަހައާއި ކުރި އަސަރުން” ދިވެހީންގެ ހިތްތަކުގައި ހިތްދަތިކަމުގެ ވޭން ކިތަންމެ ވަރަކަށް އެޅިޔަސް، ރާއްޖޭގެ ނިސްބަތުން ދެވެންހުރި އެހީތެރިކަން އިނގިރޭސީންނަށް ދީގެންނެވެ.

ނޯޓް: މި ލިޔުން ލިޔެފައިވަނީ، ރާއްޖެއިން ލިބެން ހުރި ލިޔުންތަކާއި، ބޭރުގެ އަސްކަރީ މަޢުލޫމާތު ހިމެނޭ ވެބްސައިޓްތަކުން ހޯދި މަޢުލޫމާތު ދިރާސާކުރުމަށް ފަހުގައެވެ. – އަޙްމަދު ޒަކީ ނާފިޒު