މުސްލިމުންނާއި ރޫމީންގެ ދެމެދު ހިނގި “ޔަރްމޫކު” ހަނގުރާމަކީ އެ ހަނގުރާމައިގެ ސަބަބުން އެތައް ގިނަ ޢިބްރަތެއް ލިއްބައިދޭ ހަނގުރާމައެކެވެ. 636 ވަނަ އަހަރުގެ އޮގަސްޓް މަހު މިހާރުގެ ސީރިޔާ، ޖޯޑަން އަދި އިޒްރޭލް ބޯޑަރު ހިމެނޭ ސަރަހައްދުގެ ޔަރްމޫކު ނަމަކަށް ކިޔާ ކޯރެއްގެ ކައިރީ ހިނގި މި ހަނގުރާމާގައި މުސްލިމުން ވަނީ ހަ ދުވަސް ވަންދެއް ހަނގުރާމަކޮށް، ކާމިޔާބު ހޯދާފައެވެ. މި ހަނގުރާމަ ވެގެންދިޔައީ އަސްކަރީ ތާރީޚުގައި ހިނގައިދިޔަ އެންމެ ނިޔާމަ ހަނގުރާމަ އަށެވެ. އަދި މި ހަނގުރާމަ ފާހަގަކުރެވިފައިވަނީ އިސްލާމީ އުންމަތަށް ފޮނުއްވި މާތް ސާހިބާ، ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު صلى الله عليه وسلم ސުވަރުގެ ވަޑައިގެންނެވުމަށްފަހު، މުސްލިމުން ހަނގުރާމަކޮށް ހޯދި އެންމެ ބޮޑު ކާމިޔާބުކަމުގައެވެ. އެކަމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އޭރުގެ ކްރިސްޓިއަން ލެވަންޓްގެ ތެރެއަށް އިސްލާމްދީން ހަލުވިކަމާއެކު ކުރިއަރައިގެން ދިޔައެވެ.

ޝާމްކަރަ ފަތަޙަ ކުރެއްވުމަށް ޓަކައި، އަބޫބަކުރު رضي الله عنه ފަސް ލަޝްކަރު ތައްޔާރުކުރެއްވިއެވެ. އެގޮތުން އެ ލަޝްކަރުތަކަކީ އަބޫ ޢުބައިދާ ޢާމިރު ބުން އަލްޖައްރާޙް رضي الله عنه ގެ ޤިޔާދަތުގެ ދަށުގައި ޝާމްކަރައިގެ އުތުރުގައިވާ ޙިމްޞާއި ޙަމާއަށް ފޮނުއްވި ލަޝްކަރާއި، ޔަޒީދު ބުން އަބޫ ސުފްޔާން رضي الله عنه ގެ ޤިޔާދަތުގެ ދަށުގައި ދިމިޝްޤަށް ފޮނުއްވި ލަޝްކަރެވެ. އަދި ޝުރަޙްބީލް ބުން ޙަސަނާ رضي الله عنه ގެ ޤިޔާދަތުގެ ދަށުގައި އަލްއުރްދުނަށް ފޮނުއްވި ލަޝްކަރާއި، ޢަމްރު ބުން އަލްޢާޞް رضي الله عنه ގެ ޤިޔާދަތުގެ ދަށުގައި ފަލަސްޠީނަށް ފޮނުއްވި ލަޝްކަރުގެ އިތުރުން އިކްރިމާ ބުން އަބޫ ޖަހުލު رضي الله عنه ގެ ޤިޔާދަތުގެ ދަށުގައި މި ލަޝްކަރުތަކަށް ބާރުދީ އެހީތެރިވެދިނުމަށް ފޮނުއްވި ލަޝްކަރެވެ.

މި ލަޝްކަރުތައް ޔަރްމޫކު ހަނގުރާމައަށް ނުކުތީ އެކުއެކީގައެވެ. އަދި މި ލަޝްކަރުތަކުގެ މުޖާހިދުންގެ ޢަދަދު ތިރީސްހާހާ ގާތްކުރެއެވެ. މުސްލިމުންގެ ލަޝްކަރުގެ ޚަބަރު ރޫމީންނަށް ލިބުމާ އެކު އެބައިމީހުން ސަތޭހަ ފަންސާސް ހާހަށްވުރެ ގިނަ ހަނގުރާމަވެރިންގެ ލަޝްކަރެއް ތައްޔާރުކުރިއެވެ. ދެބައިމީހުން ބައްދަލުވީ އަލްޔަރްމޫކު ކޯރުގެ ކައިރިންނެވެ. މުސްލިމުންނަށް އެބައިމީހުންގެ ޢަދާވާތްތެރިންގެ ޢަދަދު ގިނަކަން ފެނުމުން، އެކަމުގެ ޚަބަރު އަބޫބަކުރު  رضي الله عنه އަށް ދެއްވިއެވެ. ދެން ޢިރާޤުގައި ހުންނެވި ޚާލިދު ބުން ވަލީދުގެ ލަޝްކަރުގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބަޔާއެކު، މުސްލިމުންގެ ލަޝްކަރުގެ ގާތަށް ދިއުމަށް އަބޫބަކުރު رضي الله عنه އެންގެވިއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ ލަޝްކަރުގެ އަނެއްބައި އަލްމުޘަށްނާ ބުން ޙާރިޘަތުއްޝައިބާނީގެ ދަށުގައި ޢިރާޤުގައި މަޑުކުރުމަށް އެންގެވިއެވެ. ޚާލިދު ބުން ވަލީދު رضي الله عنه ޢިރާޤުން ޝާމްކަރައަށް ވަރަށް އަވަހަށް ވަޑައިގެންނެވިއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނު ވަޑައިގެންނެވުމުން ލަޝްކަރު ޖަމާކުރައްވައި އެކަލޭގެފާނުގެ ޤިޔާދަތުގެ ދަށުގައި ސަފުތައް ތަރުތީބުކުރެއްވިއެވެ.

ރޫމީން ތިބީ އެއްފަރާތުން ޔަރްމޫކު ކޯރުގެ އަދި އަނެއް ފަރާތުން އަލްވާޤޫޞާގައި ކޮނެފައިވާ ޚަންދަޤުގެ ހިމާޔަތް ހޯދައިގެންނެވެ. ޚާލިދު ބުން ވަލީދު رضي الله عنه ހަނގުރާމައިގެ އިދާރީ މަސައްކަތްތައް ފެށްޓެވިއެވެ. އެގޮތުން ލަޝްކަރު ބައިބަޔަށް ބައްސަވާލެއްވިއެވެ. އެއިން ކޮންމެ ބައެއްގައި 900 ހަނގުރާމަވެރިން ތިއްބެވެ. އެގޮތުން ގާތްގަނޑަކަށް 38 ބަޔަށް ބައްސަވާލެއްވިއެވެ. ދެން އެއަށްފަހު މެދާއި ކަނާއަތް ފަރާތާއި ވާތް ފަރާތާއި ކުރިއާއި ފަހަތަށް ބެއްސެވިއެވެ. މެދުގައި އިސްކޮށް ތިއްބެވީ އަބޫ ޢުބައިދާއާއި ޢަމްރު ބުން އަލްޢާޞްއެވެ. ކަނާތް ފަރާތުގައި ހުންނެވީ ޝުރަޙްބީލެވެ. އަދި ވާތް ފަރާތުގައި ހުންނެވީ ޔަޒީދެވެ. رضي الله عنهم أجمعين.

ހަނގުރާމަ ފެށުމަށް އަލްޤަޢުޤަޢު ބުން ޢަމްރާއި އިކްރިމާ ބުން އަބޫ ޖަހުލަށް އަމުރުކުރެއްވިއެވެ. އެ ދެ ބޭކަލުން ރޫމީން ފިލާތިބި ތަނުން ހަނގުރާމައިގެ މައިދާނަށް ނެރުނުހިނދު، ޚާލިދު ބުން ވަލީދު رضي الله عنه ސަފުތަކުގެ މެދުގައި ތިއްބެވި މުޖާހިދުންނާއެކު ރޫމީންނާ ކުރިމަތިލެއްވިއެވެ. އަދި ކަނާތް ފަރާތާއި ވާތް ފަރާތުގައި ތިބި ރޫމީންގެ މީހުން ދޫކޮށްލެއްވިއެވެ. އެއީ ރޫމީންގެ ތެރެއިން ހަނގުރާމައިން ފިލަންދާ މީހުން އެގޮތުގައި ދޫކޮށްލުމަށެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން ހަނގުރާމަ ކުރަމުން ދިޔަ މުސްލިމުންނަށް ލުއިވާނެތީއެވެ. އެއައްފަހު ރޫމީން ބައިބައިވެ، ހަނގުރާމަ ނިމުނެވެ. އަދި ހަނގުރާމައިން މުސްލިމުންނަށް ނަޞްރު ލިބުނެވެ.

ޔަރްމޫކު ހަނގުރާމައިގައި މުސްލިމުންނަށް ނަޞްރު ލިބުމަށް މެދުވެރިވި ބައެއް ސަބަބުތައް:

މި ހަނގުރާމައިގައި ބައިވެރިވި މުސްލިމުންނާއި ރޫމީންގެ އަދަދުގެ ތަފާތު ބޮޑުކަމާއެކު ވެސް، ﷲ ތަޢާލާގެ ވާގިފުޅާއި ޤުދުރަތްތެރިކަމާއެކު، މުސްލިމުންނަށް ނަޞްރު ލިބުނެވެ. މުސްލިމުންނަށް މިފަދަ ނަޞްރެއް ލިބުމަށް މެދުވެރިވީ، ﷲ ތަޢާލާއަށް އެ ބޭކަލުންގެ ހިތްތަކުގައި އޮތް އިތުބާރާއި، ހަނގުރާމައިގައި ﷲ ތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތުން ނަޞްރު ލިބުނުކަމުގައި ވިޔަސް ނުވަތަ އެ އިލާހުގެ މަގުގައި ޝަހީދުވީކަމުގައި ވިޔަސް، އެ ދެ ގޮތަކީ ވެސް ހެޔޮ ދެގޮތް ކަމަށް އެބޭކަލުން އީމާންވެ ޤަބޫލުކުރެއްވިއެވެ. އަދި އެއް ވެރިއެއްގެ ޤިޔާދަތުގެ ދަށުގައިވުމާއި، ލަޝްކަރުގެ ސަފުތައް ތަރުތީބުކުރުމުގައި މުޅި ލަޝްކަރުގެ އެއްބައިވަންތަކަން ވަނީ ހަނގުރާމަ ފެށިގެން ނިމެންދެއް ބަދަހިކަމާއިއެކު ދަމަހައްޓަވާފައެވެ. އަދި އަސްކަރީ ގޮތުން ޚާލިދު ބުން އަލްވަލީދު رضي الله عنه ގެ ރޭވުންތެރިކަން ފާހަގަވެގެންދިޔައެވެ. އަލްވާޤޫޞާއާއި ކޯރާ ދެމެދުގައި ރޫމީން ތިބުމުން، މެދުން އެބައިމީހުންނަށް ހަމަލާދޭ ހިނދު، އެބައިމީހުންގެ ތެރެއިން އެއްބަޔަކު ކޯރަށް ގެނބި އަދި އަނެއް ބަޔަކު އަލްވާޤޫޞާގެ ވަޅުގަނޑަށް ވެއްޓޭނެކަން ދެނެވަޑައިގެން، ޚާލިދުގެފާނުގެ އަސްކަރީ ޕްލޭން ރޭއްވެވީ އެގޮތަށެވެ. ދުވެ ފިލާފާނެ ކަމުގެ ބިރަށް ޓަކައި، ރޫމީންގެ ތެރެއިން ފައިމަގުގައި ތިބި ކޮންމެ ހަތް މީހަކު ޗޭނުގަނޑަކުން އައްސާފައި ތިބުމުން، އެމީހުންގެ ތެރެއިން އެންމެ މީހަކު ޤަތުލުވިޔަސް ނުވަތަ އަނިޔާވިޔަސް، އެބައިމީހުންގެ ހަރަކާތްތައް ހުއްޓުވުނު މައިގަނޑު ސަބަބުކަމުގައި އެކަން ވެގެންދިޔައެވެ.

ޝެއަރކުރެއްވުމަށް
fb-share-icon
Tweet