އަޙްމަދު ފާއިޒް
އިމާރާތްތަކުގައި އަލިފާން ރޯވެ ހުލިވަނީއެވެ. ފިހާރަތަކާއި އިމާރާތް ވެއްޓި ބިމާ ހަމަވަނީއެވެ. އިންސާނުންގެ ފުރާނަ އަލިފާނުގެ ޝިކާރައަކަށްވެ އަނދައި އަޅިއަށް ވަނީއެވެ. ހައްތާ ވެސް ކަންބޮޑުވުންތަކެވެ. ހިތާމައިގެ ކޮޅެއްނެތެވެ. ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެވެ. ހިތާމަވެރި ހާދިސާތަކެވެ. އަލިފާނުގެ ހާދިސާތަކުން ރައްކާތެރިވާނެ ސަލާމަތީ ނިޒާމު ދޯދިޔާވުމުގެ ނިޝާންތަކެވެ.
އަލިފާނަކީ އެ ބޭނުންކުރެވޭ ގޮތަކުން ވަރަށް ނުރައްކާތެރި އެއްޗެއްކަން އެންމެން ވެސް ދަނެއެވެ. ނަމަވެސް އެއާ މެދު ވިސްނައި ސަލާމަތްވުމަށް ފިޔަވަޅު އަޅަމުންދަނީ ނިސްބަތުން މަދު ބައެކެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ރާއްޖޭގައި ހިނގާ ތަފާތު އަލިފާނުގެ ހާދިސާތަކުން ގެދޮރަށާއި މުދަލުގެ އިތުރުން މީހުންގެ ފުރާނައަށް ގެއްލުންވެ ނެތިގޮސްފައިވެއެވެ.
ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގެ ތެރޭގައި 90 އަށް ވުރެ ގިނަ އަލިފާނުގެ ހާދިސާ ހިނގައިވާކަމަށް ރިކޯޑްތަކުން ދައްކާއިރު އެހެނިހެން ގޮތްގޮތުން އަލިފާނާ ގުޅުންހުރި ހާދިސާތައް ހިނގާފައިވާލެއް ވަކި މަދެއް ނޫނެވެ. މިގޮތުން ފާހަގަކުރެވޭ ބައެއް ހާދިސާތަކަކީ 2008 ވަނަ އަހަރުގެ ޖުލައި 9 ވަނަ ދުވަހުގެރޭ ދަންވަރު މާލޭ ނީލަންމުދާ ވިއްކުމަށް ޚާއްޞަކޮށްފައިވާ އިމާރާތުގައި ހިނގި އަލިފާނުގެ ހާދިސާއެވެ. މި ހާދިސާއަށް އަހަރުފުރުމުގެ ކުރިން އެ ތަނުގައި އިތުރު ހާދިސާއެއް ހިނގައި މުޅިތަން ވަނީ އަނެއްކާ ވެސް އަނދައިގެންގޮސްފައެވެ. އަދި އެ ތަނާ އިންވެގެން އޮތް ކުނިގޮނޑުގައި ރޯވި އަލިފާން ކޮންޓްރޯލްކުރުމަށް ވަރަށް ބޮޑު ދަތިކަމެއް ކުރިމަތިވިއެވެ. ކައިރި ހިސާބުތަކުގައި ދިރިއުޅޭ މީހުންނަށް ދުމުގެ އަސަރުކޮށް އެ ހިސާބުގެ ސްކޫލެއް ވެސް ބަންދުކުރިއެވެ. އަލިފާން ރޯވުމުން ރައްކާތެރިވުމުގެ އެއްވެސް ފިޔަވަޅެއް އަޅާފައި ހުރި ތަނެއް އެ ތަނުން ފެންނަން ނެތްކަން ފާހަގަ ކުރަމެވެ.
2008 އޮކްޓޫބަރު 28 ވަނަ ދުވަހު އެސްޓީއޯ ބޭސްގުދަނުގައި ރޯވި އަލިފާނުގެ ހާދިސާއަކީ މިދިޔަ އަހަރު ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް ހާދިސާއެވެ. މި ހާދިސާގެ ސަބަބުން އަދިއަދަށްދާންދެން ވެސް މި އިމާރާތުގެ މަރާމާތުގެ މަސައްކަތް ނިމި މި ތަން ވަނީ ބޭނުންކުރެވޭ ވަރު ނުވެފައެވެ. ނަމަވެސް ދެވަނަ ފަހަރަށް މިފަދަ ތަނެއް ހެދޭއިރު ކުރިއަށް ވުރެ ބޮޑަށް އަލިފާނުގެ ހާދިސާއަކުން ސަލާމަތްތެރިވުމަށް ރަނގަޅު ނިޒާމެއް ޤާއިމުކޮށްފައި ބެހެއްޓުމަކީ ވަރަށް ވެސް ބޭނުންތެރި ކަމެކެވެ.
2008 ވަނަ އަހަރަކީ ގިނަ އަދަދެއްގެ ބޮޑެތި އަލިފާނުގެ ހާދިސާތަކެއް ހިނގައި ވަރަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް އެ ތަންތަނުގެ ވެރިފަރާތްތަކަށް ލިބިފައިވާ އަހަރެކެވެ. މިގޮތުން މި ދިޔަ އަހަރުގެ ރަމަޟާން މަހު، މާލޭގައި އެކަނި ވެސް ނުރައްކާތެރި އަލިފާނުގެ 11 ހާދިސާއެއްގައި ވަނީ ފަޔަރ އެންޑް ރެސްކިޔު ސަރވިސްއިން ހަރަކާތްތެރިވެފައެވެ. މިއީ ހަމައެކަނި މާލެއަށް ބަލާއިރު ނިސްބަތުން ވަރަށް ބޮޑު އަދަދެކެވެ. މިކަމުގެ ހައްލަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ ނޫނީ މިކަމުގެ ހައްލުހޯދުމަށް މަސައްކަތްކުރުމަކީ ކޮންބައެއްގެ ޒިންމާއެއްތޯއެވެ؟ މިހިރީ ހައްތާ ވެސް އުފެދޭ ސުވާލުތަކެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ސިފައިންނަކީ އާންމު ރައްޔިތުންނަށް ދިމާވާ ހުރިހާ މުސީބާތްތަކެއްގައި އެންމެ ފުރަތަމަ ހަރަކާތްތެރިވަމުން ގެންދާ ފަރާތެކެވެ. ވީއިރު، މިފަދަ ހާދިސާއެއް ހިނގާފާނެކަމަށް ދުރާލައި ތައްޔާރުވެ އާންމުން މިފަދަ ކަންކަމަށް ހޭލުންތެރި ކުރުވަންޖެހެއެވެ. މިފަދަ ކަމެއް ދެން ކުރަންޖެހޭނީ މިހާރަށް ވުރެ ފުޅާކޮށް އަދި މިހާރަށް ވުރެ ތަފާތުކޮށެވެ. އަދި މިހާރުގެ ހާލަތަށް ބަލައިގެންނެވެ. މި ޒަމާނަށް ފެތޭގޮތަށެވެ.
މީގެ އަހަރުތަކެއް ކުރިން މާލެތެރޭގައި އެކި ތަންތަނުގައި ފިހާރަ ހަދައިގެން ތެޔޮ ވިއްކުމުގެ މަސައްކަތް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ކުރަމުން ގޮސްފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް މި ތަންތަން މާލެ ވަށައިގެންވާ މަގުތަކުގައި ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ސަލާމަތްތެރިކަމާ އެކު މިހާރު ޚިދުމަތް ދޭން ފަށާފައިވެއެވެ. މިވެސް ކުރިއެރުމެކެވެ. ކާމިޔާބީއެކެވެ.
މާލޭގެ ގިނަ ގެތަކަކީ އެއްވެސް އުސޫލެއްނެތި ހެދުމަށްފަހު ގިނަ އަދަދެއްގެ މީހުން ދިރިއުޅުމާއި އެކިމަސައްކަތް ކުރުމަށް ޖާގަ ހެދިފައިވާ ބައިބޯ ތަންތަނެވެ. އެހެންކަމުން މާލެތެރޭގައި މަދުންނަމަވެސް މަސްކައްކާ ހިއްކުން ފަދަ ކަންތައްތަކަކީ އަދިވެސް ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތަކެވެ. ވަޑާންކުރުމާއި ލަކުނޑި ގުދަންކުރުމާއި ބޮޑެތި ވޯކްޝޮޕް މަސައްކަތްތައް ވެސް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ކުރަމުންދެއެވެ. ސުވާލަކީ މިފަދަ ތަންތަނުގެ ސަލާމަތްތެރިކަމުގެ އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅު އަޅާފައި ވޭބާވައެވެ؟ ކަމެއް ދިމާވުމުން ބޭނުން ނުކުރެވޭ އެއްޗަކީ ނެތް އެއްޗެކޭ އެއްފަދައެވެ.
މާލެއާއި އަތޮޅުތެރޭގެ ގިނަ ސްކޫލުތަކުގައި އަލިފާނުގެ ހާދިސާއެއް ހިނގުމުން އަމަލުކުރާނެ ގޮތާއި އިވެކުއޭޓްކުރާނެ ގޮތް މިހާރު ވެސް ފަޔަރ އެންޑް ރެސްކިޔު ސަރވިސްއިން ދަނީ ކިޔައިދެމުންނެވެ. އަދި ރާއްޖޭގެ ރިސޯޓްތަކުގައި ޤާއިމުކޮށްފައިވާ އަލިފާން ނިއްވުމުގެ ނިޒާމުތައް ވެސް ޓެސްޓްކޮށް، ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކަށް ރިޕޯޓްތައް ފޮނުވަމުން ގެންދެއެވެ. އެހެންކަމުން މިހާރު މާލޭގައި ބުރިބުރިއަށް އިމާރާތްކުރެވޭ އިމާރާތްތައް ހެދުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުންދާއިރު ހިނގާފާނެ ކޮންމެފަދަ ހާދިސާއަކަށް ވެސް ވިސްނާލުން މުހިންމެވެ. މިގޮތުން މާލެ ފަދަ ހަލަބޮލި ރަށެއްގައި ދިރިއުޅޭ ކޮންމެ ގެއަކަށް ވެސް އަލިފާނުގެ ހާދިސާއެއް ހިނގުމުން އަމަލު ކުރަންވީ ރަނގަޅުގޮތް ދުރާލައި ކިޔައިދީ ފަރިތަކުރުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެއްކަމުގައި ޤަބޫލުކުރަމެވެ. އަދި ޚާއްޞަކޮށް މިފަދަ ޕްރޮގްރާމެއްގައި އަލިއަޅުވައިލުން މުހިންމު ކަންތައްތަކަކީ:
- ފަޔަރ އިމަރޖެންސީއެއްގައި އިމާރާތުގައި އުޅޭ މީހުން އެލާޓްކުރާނެ ގޮތް އަދި އެހީ ހޯދުމަށް ގުޅާނެ ފަރާތްތައް.
- ފަޔަރ އިމަރޖެންސީއެއްގައި އިމާރާތްތެރޭގައި ތިބި މީހުން އެ މީހުންގެ ސަލާމަތަށް ކުރަންޖެހޭ ކަންތައްތައް.
- އިމާރާތެއް އިވެކުއޭޓް ކުރާނެގޮތް އަދި އިވެކުއޭޓްކުރާނެ ތަންތަން.
- އިމާރާތްތެރޭގައި ބަހައްޓާފައިވާ އަލިފާންނިވާ އާލާތްތައް ބޭނުންކުރާނެ ގޮތް.
- ބަލިމީހުންނާއި ނުކުޅެދޭ މީހުންނާ މެދު އަމަލު ކުރާނެގޮތް.
މި ހުރިހާ ކަމަކީ ވެސް ހާދިސާއެއް މެދުވެރިވުމުން އަމާންކަމާއި އޮމާންކަމާ އެކީ ހައްލުކުރުމަށް ކޮންމެހެން އެނގެންޖެހޭނެ ކަންތަކެވެ. އަދި ކޮންމެކަމެއް ހިނގިކަމުގައި ވިޔަސް، ރައްކާތެރިކަމުގެ ގޮތުން އަޅަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމުން އޭގެއަސްލު ގެއްލުން ވަރަށް ބޮޑަށް ކުޑަވެގެންދާނެއެވެ.
ގިނަ ފަހަރަށް ހާދިސާތައް ހިނގަނީ ކުރިން އެނގުމަކާ ނުލައެވެ. ވީމާ، އަޅުގަނޑުމެންނަށް އޮތީ އަބަދުވެސް ތައްޔާރީ ޙާލަތްތަކުގައި ތިބުމެވެ. ނުވަތަ ދިމާވެދާނެ ކަމަކަށް ދުރާލައި ފިޔަވަޅުތައް އަޅަމުން ގެންދިޔުމެވެ. ނުވަތަ ދެވަނަ ފަހަރަށް އެ ކަމެއް ތަކުރާރުވިޔަ ނުދިނުމެވެ. ކޮންމެ ހާދިސާއަކުން ވެސް އިބުރަތް ލިބިގަނެ، އެކަން ހަނދާން ނެތިކޮށްލުމުގެ ބަދަލުގައި އެ ކަމަށް ފިޔަވަޅުތައް އަޅަންޖެހެއެވެ. ޤައުމަށް އަންނަ ތަރައްޤީއާ އެއްގޮތަށް އަލިފާނުގެ ހާދިސާތަކާއި ޤުދުރަތީ ހާދިސާތަކުން ސަލާމަތްވުމަށް ހަރުދަނާ ފިޔަވަޅު އެޅުމެވެ. އެކިއެކި ތަސައްވުރުގައި ލިޔެގެން ނެރެފައިވާ ލަނޑުދަނޑިތަކަށް ޙަޤީޤަތުގައި ވެސް ގެންދިޔުމެވެ. ކޮންމެ ކަމަކީ ވެސް އިބުރަތުން ފައިދާއެއް ލިބިގަންނަ ކަމެއްކަމުގައި ދެކިއްޖެނަމަ މި ދާއިރާ ވެސް ދޫކޮށްލާފައި ނުދެވޭނެކަން އެނގޭނެއެވެ.
