ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު
އިސްލާމްދީން އައުމުގެ ކުރިން ވެސް ދުނިޔޭގައި ބޮޑެތި ދައުލަތްތަކާއި ޙަޟާރަތްތައް އުފެދިފައިވެއެވެ. ހަތިޔާރުއެޅި އަސްކަރީ ބާރުތައް އެއްބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކާ ހަނގުރާމަކޮށްފައިވެއެވެ. ބާރުގަދަ ފަރާތްތައް އެ މީހުންގެ ބާރާއި އާރު އެއަށްވުރެ ނިކަމެތިންގެ މައްޗަށް ފޯރުވާފައިވެއެވެ. އެ ބަޔަކު ބޭނުންވާ މަޤްޞަދެއް ހާސިލުކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އެންމެ މުހިންމު ބާރަކީ އަސްކަރީ ބާރަށްވެފައި އޮތެވެ. ބާރުގަދަ ފަރާތްތަކުން އެއަށްވުރެ ބާރު ދަށް ފަރާތްތައް އަޅުވެތިކުރަމުން ގެންދިޔައެވެ. އެ ބައެއްގެ އާރާއިބާރު ދުނިޔޭގައި ފަތުރައި ފުޅާކުރަމުން ގެންގޮސްފައިވެއެވެ.
އިސްލާމްދީނައިގެން މި އުންމަތުގެ މާތް ނަބިއްޔާ ފޮނުއްވުނީ މީލާދީން 5 ވަނަ ޤަރުނުގެ ތެރޭގައެވެ. އޭރު ދުނިޔޭގައި ބޮޑު ދެ ބާރު އޮތެވެ. އެއީ ފާރިސީންނާއި ރޫމީންނެވެ. އެ ދެ ދައުލަތުގައި އޭރު އޮތް އަސްކަރީ ނިޒާމުގައި މާބޮޑު އިންތިޒާމެއް ނެތެވެ. އެ ދެ ދައުލަތަށް އަސްކަރީގޮތުން ލިބުނު ކާމިޔާބީތަކަކީ އަސްކަރީ މާބޮޑު އިންތިޒާމުތަކެއް އޮވެގެން ލިބުނު ކާމިޔާބުތަކެއް ނޫނެވެ. އޭރު އެ ދެ ދައުލަތުން ގެންގުޅުނު އަސްކަރީ ނިޒާމަކީ އެ މީހުންގެ ސިޔާސީ އުސޫލުތަކާ ސީދާވާ ނިޒާމަކަށް ނުވެއެވެ. އެއް ޒަމާނެއްގައި މުޅި ދުނިޔެއަށް ފެތުރިފައިވާ ރޯމަން އެމްޕަޔަރުގައި ސިފައިންނަކީ ސީދާ ދައުލަތުގެ ބަޔަކަށް ނުވެއެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި ސިފައިން ވެފައިވަނީ ދައުލަތުގެ ބައެއް ބޮޑުންނާއި މުއްސަނދި ޚާންދާނުތަކުގެ އަޅުންނަށެވެ. މިގޮތަށް ސިފައިން ގެންގުޅޭ ފަރާތްތަކަށް ކިޔަނީ ބެރަނުންނެވެ.
ހަނގުރާމަތަކުގައި ސިފައިން ބައިވެރިވަނީ ސިފައިން ގެންގުޅޭ ފަރާތްތަކުގެ (ބެރަނުންގެ) މަސްލަހަތު ހިމާޔަތްކުރުމަށެވެ. ވެރިކަމުގެ ފަރާތުން ބެރަނުންނަށް ބޮޑެތި ބިންތައް ދީފައި ހުރެއެވެ. އެކަމުގެ ބަދަލުގައި ވެރިކަން ހިމާޔަތްކުރުމަށް ބެރަނުން ސިފައިން ނެރެއެވެ. ބެރަނުންނަކީ ދައުލަތުގެ މުޅި ސަރަޙައްދަށް ފެތުރިފައި ތިބޭ ނުފޫޒު ވަރަށް ގަދަ ބަޔަކަށް ވެއެވެ. ބެރަނުންގެ މީހަކު ދައުލަތާ ދެކޮޅަށް ނުކުމެއްޖެނަމަ އޭނާގެ ސިފައިން ވެސް ދައުލަތާ ދެކޮޅުވެއެވެ. މި ނިޒާމަށް މި ޒަމާނުގައި ކިޔާއުޅެނީ ފިއުޑަލް ސިސްޓަމެވެ. އެހެންކަމުން ސިފައިންނަކީ ސީދާ ދައުލަތުން މުސާރައެއް އިނާޔަތެއް ލިބޭ ބަޔަކަށް ނުވެއެވެ.
ސިފައިންނަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ވަކި މުސާރައެއް ނުވަތަ އުޖޫރައެއް ލިބޭގޮތް ހަމަޖެހިފައި ނުވާ ދުވަސްވަރު ސިފައިންނަށް ހަނގުރާމަކުރާއިރު ލިބޭ އުޖޫރައަކީ ހަނގުރާމަކޮށްގެން ތަންތަން ފަތަޙަކޮށް އެ ތަންތަން ލޫޓުވައިގެން ލިބޭ މުދަލުން ގުރުއަތުން ލިބޭ ބައެކެވެ. ފަރަންސޭސިވިލާތުގައި މީލާދީން 511 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް އައިއިރު ވެސް ސިފައިންގެ މުސާރަ ކަނޑައެޅިފައެއް ނުވެއެވެ. އޭގެފަހުން ފަރަންސޭސިން ވެސް ޢަމަލުކުރީ ރޫމީންގެ ފިއުޑަލް ސިސްޓަމަށެވެ.
މި އުންމަތުގެ މާތް ރަސޫލާ މަދީނާއަށް ހިޖުރަކުރައްވައި، މަދީނާގައި އިސްލާމީ ދައުލަތެއްގެ ބިންގާ އެޅުއްވިއެވެ. އަދި މަދީނާގައި ދިރިއުޅޭ ޤަބީލާތަކާ ދެމެދުގައި އެއްބަސްވުންތަކެއް ހެއްދެވިއެވެ. މިގޮތުން ވެވުނު އެއްބަސްވުންތަކާއެކު އިސްލާމީ ދައުލަތް ދިފާޢުކުރެއްވުމުގެ ބާރު އެކަލޭގެފާނުގެ އަތްޕުޅު މައްޗަށް ގެންނެވިއެވެ. އެހެންކަމާއެކު މި ޒަމާނުގެ ރަށްވެހިކަމުގެ އުސޫލުތަކާ އެއްގޮތަށް ދިފާޢީ ބާރު ސަރުކާރުގެ ސީދާ ކޮންޓްރޯލްގެ ދަށަށް ގެންނެވި ފުރަތަމަ ދައުލަތަކީ މަދީނާގައި މާތް ރަސޫލާ ބިންގާ އެޅުއްވި އިސްލާމީ ދައުލަތެވެ.
އިސްލާމްދީނުގެ ދެވަނަ ޚަލީފާ ސައްޔިދުނާ ޢުމަރު ރަޟިއަﷲ ޢަންހުގެ ޚިލާފަތާ ހަމަޔަށް އިސްލާމީ ދައުލަތުގެ ސިފައިންގެ ރަޖިސްޓްރީއެއް ނޯވެއެވެ. އަދި ދައުލަތުގެ ސިފައިންނަށް ޚާއްޞަ މުސާރައެއް ނޯވެއެވެ. ސިފައިންނަށް ޚާއްޞަ މުސާރައެއް ކަނޑައެޅި ހަނގުރާމައާ ބެހޭ މަހުކަމާއެއް ވެސް އުފެއްދިފައެއް ނެތެވެ. އެހެން އެކަން ދިމާވީ އެ ދުވަސްވަރު އެކަމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުން ވެސް ނުވުމެވެ. ނަމަވެސް ހިޖުރައިން 15 ވަނަ އަހަރު އިސްލާމީ ދައުލަތުގެ އަސްކަރީ ނިޒާމު އެ ޒަމާނުގެ ނިސްބަތުން ބަލާއިރު ހައިރާންވާފަދަ ދަރަޖައަކަށް ތަރައްޤީކުރެއްވިއެވެ.
ޢުމަރުގެފާނުގެ ޚަލީފާކަމުގައި ސިފައިންގެ ޤާބިލުކަން މަތިކުރެއްވިއެވެ. ސާޅަނގަ އުކުންފަދަ ކަންތައްތައް ވަރަށް ބޮޑަށް ތަރައްޤީކުރެއްވިއެވެ. ލަޝްކަރު ދަތުރުކުރާ މަގުތައް ސާފުކުރުމާއި ފާލަން އެޅުންފަދަ އިންޖިނިއަރިންގ މަސައްކަތްތައް ކުރާނެ އިންޖިނިއަރުން ލަޝްކަރުގައި ހިމެނުއްވިއެވެ. ޖާސޫސީ މަޢުލޫމާތު ލިބޭނޭ އިންތިޒާމު ޤާއިމުކުރައްވައި، އިސްލާމީ ލަޝްކަރު ތަފާތު އެތައް ޤައުމެއްގައި ހަރަކާތްތެރިވަމުން ދިޔައިރު ވެސް އެ ލަޝްކަރުތަކުގެ ފުރިހަމަ ކޮންޓްރޯލް ޢުމަރުގެފާނަށް އޮތެވެ. އަދި ލަޝްކަރާބެހޭ ޚަބަރުތައް ލިބޭނޭ ގޮތުގެ އިންތިޒާމު އޮތީ ހަމަޖައްސަވާފައެވެ.
މަޢުލޫމާތު:
- ޢަބްދުﷲ ފާރޫޤު ޙަސަން (1985) އަމީރުލްމުއުމިނީން ސައްޔިދުނާ ޢުމަރުބުނު ޚައްޠާބު ރަޟިއަﷲ އަންހު. ފަތްތޫރައިގެ 79 އަދި 80
