ސުނާމީ: ސިފައިންގެ އަވަސް އެހީތެރިކަން މުޅި ރާއްޖެއަށް

އެއީ އާދައިގެ ދުވަހެކެވެ. 2004 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު މަހުގެ 26 ވީ އާދީއްތަ ދުވަހެވެ. އެދުވަހުގެ އިރު އުދަރެހަށް އެރުމާއެކު ރާއްޖޭގެ ބައެއް މީހުންނަށް ބިންހެލުމެއްގެ އަސަރު ކުރިއެވެ. ދޭތެރެ ދޭތެރެއިން ބިންހެލުމެއްގެ ލޮޅުން ރާއްޖެއަށް އިޙްސާސް ކުރެވޭތީ އެއްވެސް ބަޔަކަށް އެއީ މާބޮޑު ކަމަކަށް ނުވިއެވެ. އަނެއް ބަޔަކަށް އެ ބިންހެލުމުގެ އަސަރު ރާއްޖެއަށް ކުރި ކަމެއް ވެސް ނޭގެއެވެ. އެ ލޮޅުން ރާއްޖެއަށް އައި ވަގުތަކީ އެއްބަޔަކު ނިދާފައިތިބި ވަގުތަކަށް ވުމުން ކަމަށްވެސް ވެދާނެއެވެ. އެއީ އެދުވަހުގެ ގާތްގަނޑަކަށް ހެނދުނުގެ 06:30 ހާއިރުއެވެ. ހަމަ ޔަޤީނުން ވެސް އެވަގުތު ރާއްޖޭގެ އެކިކަންކޮޅުތަކުގައި ހޭލާ އުޅުނު ގިނަ ބަޔަކަށް ބިންހެލުމުގެ އަސަރު ރާއްޖެއަށް ކުރިކަން އިޙްސާސްކުރެވުނެވެ.

އެހެން ދުވަސްތަކެކޭ އެއްފަދައިން 2004 ޑިސެންބަރު 26 ވަނަ ދުވަހުގެ އިރު އެރުމާއެކު އެދުވަހުގެ މަސައްކަތްތަކާއިގެން ކޮންމެ ބަޔަކުވެސް އުޅެންފަށައިފިއެވެ. ސިފައިންގެ މަރުކަޒުތަކުގައި ވެސް ދުވަހުގެ މަސައްކަތްތަކާއި ތަމްރީނުތައް ދިޔައީ ހުއްޓުމެއް ނެތި ކުރިއަށެވެ. އެދުވަހު ފުރަތަމައައީ ބިންހެލުމެކެވެ. ދެން އައީ ސުނާމީއެކެވެ. ދެން ފެނުނީ މުޅި ޢުމުރުގައި ކުރިމަސައްކަތްތައް ހިނދުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ފަނާވެގެންދިޔަ މަންޒަރެވެ. އެ ކާރީސާގައި އެތައްބަޔަކު ވަނީ މަރުވެފައެވެ. މުޅިދުނިޔެއަށް ކުރިމަތިވި ކާރިސާގެ އަސަރު ރާއްޖެއަށް ވަރަށްބޮޑަށް ކުރިއެވެ. އެގޮތުން ގެދޮރާއި ހިފައިގެންގުޅޭ ސާމާނާއި އަންނައުނަށް ދާންދެން ބީވެގެން ދިޔައެވެ. އެދުވަހުގެ ބިރުވެރިކަން އެންމެ ބޮޑަށް އިޙްސާސްކުރެވޭނީ ސުނާމީގައި އެންމެ ބޮޑަށް ގެއްލުން ލިބުނު ރަށްތަކުގައި އޭރު ދިރިއުޅެމުންދިޔަ ރައްޔިތުންނަށެވެ.

އެ ދުވަހުގެ ހެނދުނު 9:23 ގައި ރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވި ސުނާމީ ކާރިސާއަކީ ދިވެހިތާރީޚު ދުށް މިފަދަ އެންމެ ހިތާމަވެރި ކާރިސާ އެވެ. މި ކާރިސާގައި ރާއްޖޭގެ 9 ރަށެއް ފިޔަވައި އެހެން ހުރިހާ ރަށަކަށް ސުނާމީގެ އަސަރު ކުރިކަމަށް ރެކޯޑުކުރެވިފައިވެއެވެ. އޭގެތެރެއިން 4 ރަށެއް ވަނީ އެއްގޮތަކަށް ވެސް ދިރިނޫޅެވޭވަރަށް ހަލާކުވެފައެވެ. އެއީ، ރ. ކަނދޮޅުދޫ، ތ.ވިލުފުށި، ދ.ގެމެންދޫ، މ.މަޑިފުށްޓެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން ވެސް 23 ރަށަކަށް ވަރަށްބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބިފައިވެއެވެ.

ސުނާމީ އެރުމާއެކު ރާއްޖޭގެ ރަށްރަށުން މުއާސަލާތީ ޚިދުމަތް ކެނޑިގެން ދިޔައެވެ. އެހެންކަމުން ކޮންމެ ބަޔަކު ވެސް ސުނާމީ އެރި ވަގުތު ހީކޮށްގެން ތިބީ އެ ކާރިސާ ދިމާވީ ހަމައެކަނި އެރަށަށް ކަމަށެވެ. މާލެއަށް ވެސް ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ރާޅު އަރާފައި ވުމުން މަގުތަކުން ފެން ހިއްކުމާއި ސުނާމީއާ ގުޅިގެން ފެންވަދެފައިވާ ގެތަކުގައި ވެލިބަސްތާ ޖެހުމުގެ މަސައްކަތް ވަގުތުން ސިފައިން ފެށިއެވެ.

ސުނާމީ އެރިތާ ގިނައިރުތަކެއް ނުވެ މާލެއާއި ކައިރި ރަށްރަށުން އެ ހާދިސާގައި ޒަޚަމްވި މީހުން އެކި އުޅަނދުފަހަރުތަކުގައި ގެންނަން ފެށުމުން ހާދިސާގެ ބޮޑުމިން ވަޒަންކުރެވި އެމްއެންޑީއެފް ލީޑަރޝިޕުން އޮޕްސްރޫމެއް ޤާއިމުކޮށް ރާއްޖޭގެ ހާލަތު ބެލުމަށް އެމްއެންޑީއެފް ކޯސްޓްގާޑުން ހަރަކާތްތެރިވާން ފެށިއެވެ. އަދި ހުރިހާ ސިފައިން ޚިދުމަތަށް ނެރެ އެހީތެރިވުމުގެ މަސައްކަތް ފެށިއެވެ. މާލެއާއި ދުރު ރަށްރަށުގެ ހާލަތު ފުރަތަމަ އެގުނީ އެރަށްތަކުން ހާދިސާގައި ޒަޚަމްވި މީހުން މާލެ ގެނައި އުޅަނދުފަހަރުތަކުންނެވެ. އެހެންކަމުން ސުނާމީއާ ގުޅިގެން ހާލުގައި ޖެހިފައިވާ ހުރިހާ ރަށްތަކަށް އެހީތެރިވުމުގެ މަސައްކަތް އެމްއެންޑީއެފުން ފެށިއެވެ. އޭރިއާ ކޮމާންޑްތައް އޭރު އުފެދިފައި ނުވި ނަަމަވެސް އޭރު ރާއްޖޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ސިފައިންގެ މަރުކަޒުތައް ޤާއިމުކުރެވިފައި ހުރީ ރީޖަނަލް ހެޑްކްއޯޓަރޒްތަކުގެ ނަމުގައެވެ. އެ ހެޑްކްއޯޓަރޒްތަކަށް ސުނާމީގެ އަސަރު ކުރި ނަމަވެސް އަދި ސިފައިންގެ މައި މަރުކަޒާ މުއާސަލާތީ ގޮތުން ނުގުޅުނު ނަމަވެސް އެ ހެޑްކްއޯޓަރޒްތަކުގައި މަސައްކަތް ކުރި ސިފައިން ރައްޔިތުންނަށް އެހީތެރިވުމުގެ މަސައްކަތް ވަގުތުން ފެށިއެވެ. މުއަސާލާތީ ޚިދުމަތް ކެނޑިފައިވުމުން މިކާރިސާގައި ތިމާމެންގެ އާއިލާތަކުގެ ހާލަތު ނޭގި ތިބެމެއެވެ. މިއީ އަމިއްލަ ނަފްސަށްވުރެ ޤައުމު އިސްކުރުމުގެ ރިވެތި މިސާލެއް ނޫންތޯއެވެ.

މިހާދިސާއާއި ގުޅިގެން ހާދިސާގެ އަސަރު އެންމެ ބޮޑަށް ކުރި ރަށްރަށަށް ސިފައިން ގޮސް  ގެއްލިފައިވާ މީހުން ހޯދުމުގެ މަސައްކަތާއި ހާލުގައި ޖެހިފައިވާ ރަށްޔިތުންނަށް ވަގުތުން ބޭންވާ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދޭން ފެށިއެވެ. މީގެ އިތުރުން ރާއްޖެއިން ބޭރުން އަންނަ އެހީތަކާއި އަދި ސަރުކާރުން ފޮނުވާ އެހީތައް ރައްޔިތުންނާއި ހަމައަށް ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ފޯވާޑް ކޯޑިނޭޝަން ސެންޓަރުތައް ޤާއިމުކޮށް ސިފައިންގެ ބެލުމުގެ ދަށުން އެހީތައް ބެހުމުގެ މަސައްކަތާއި ވަގުތީ ހިޔާތައް ހެދުމުގައި 24 ގަޑިއިރު ސިފައިން ދިޔައީ މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. އަދި ސުނާމީ ކާރިސާގެ އަސަރު ބޮަޑަށްކުރި ރަށްތައް ސާފުކުރުމުގެ މަސައްކަތާއި ދިރިނޫޅެވޭ ވަރަށް ހަލާކުވެފައިވާ ރަށްރަށުން މީހުން ބަދަލުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ވެސް ކުރީ ހަމަ ސިފައިންނެވެ. މިގޮތުން އެރަށްތަކުން ބަދަލުކުރި މީހުންތައް ބޭތިއްބުމަށް މާލެއާއި ރާއްޖޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ޤާއިމުކުރި ރިލީފް ސެންޓަރުތައް ބެލެހެއްޓުމުގައި ވެސް ސިފައިން ދިޔައީ ހަރަކާތްތެރި ވަމުންނެވެ. އެދުވަހު ސިފައިން ކުރި މަސައްކަތްތަކަކީ ހަނދާނާއި ތާރީޚުން ފޮހެލެވޭނެ ކަންކަމެއް ވެސް ނޫނެވެ. އަދި ސިފައިން އެދުވަހު ކުރި މަސައްކަތާއި ވެލެއްވި ޤުރުބާނީއަކީ މިފަދަ ލިޔުމަކުން ބަޔާން ކުރެވޭ ވަރަށްވުރެ ބޮޑު މަސައްކަތެކެވެ. ރިލީފް ސެންޓަރުތަކުގައި ތިބި މީހުން އެ ހާދިސާގައި ދިމާވި ހިތްދަތި ވާހަކަތާއި އަދި އާއިލާގެ މީހުން ގެއްލިގެން ދިޔަ ހިތާމަވެރި ހާދިސާގެ ވާހަކަތައް އަސާރާއެކު ހިއްސާކުރި އެއްބަޔަކީ ވެސް ސިފައިންނެވެ. އަދި އެމީހުންނަށް ހިތްވަރުދީ ދިމާވެފައިވާ ނަފްސާނީ ކަންކަންކަމުން އަރައިގަތުމަށް ކައުންސެލިންދިން ފަރާތްތަކަކީ ވެސް ހަމަ ސިފައިންނެވެ.

އެދުވަހު އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނީ ހަމައެކަނި ސިފައިންނެއް ނޫނެވެ. އެދުވަހުގެ ހިތާމަތަކުގައި ކަރުނަ އޮހޮރާން ތިބުމުގެ ބަދަލުގައި ވަގުތުން އެކިފަރާތްފަރާތުން އެހީބޭނުންވާ މީހުންނަށް އެހީދޭން ފެށިއެވެ. ވަގުތީހިޔާ ބޭނުންވާ މީހުންނަށް އެކަން ފަހިކޮށް ދިނުމަށް ސަރުކާރާއި އަމިއްލަ ފަރާތްތަކުން މަސައްކަތް ކުރިއެވެ. ޖެހިގެންއޮތް ރަށުގެ މީހުންނަށް އެހީވާން ދެންއޮތް ރަށުގެ މީހުން އަތުކުރި އޮޅާލިއެވެ. އެހީއަށްއެދި އެދުވަހު ދިއްކޮލިއަތުގައި ނުހިފާދޫކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ. ސުނާމީގައި މީހުން ސަލާމަތްކުރުމާއި އެހ\ީތެރިވުމަށް އެންމެންވަނީ އެދުވަހު އެކަތިގަނޑަކަށް ވެފައެވެ. ތިމާގެ ޙާލަތަށް ބެލުމެއް ނެތި ތިމާގެ އަޚާއަށް އެހީތެރިކަމުގެ އަތެއް ދިއްކޮއްލާން އެދުވަހު އެންމެންތިބީ ޢަޒުމް ކަނޑައަޅައި ގެންނެވެ. އެކަން ޢަމަލީ ގޮތުން ވެސް އެންމެން ދެއްކިއެވެ.

ސުނާމީގައި ހާލުގައި ޖެހުނު ފަރާތްތަކަށް އެންމެ ފުރަތަމަ އެހީތެރިވި ފަދައިން އެކާރިސާގެ އަސަރުކޮށްގެން ބޯހިޔާވަހިކަން ނުލިބި ތިބި އެންމެ ފަހު ފަރާތްތަކަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދީ އެމަސައްކަތް އެއްކޮށް ނިންމާލީ ވެސް ހަމަ ސިފައިންނެވެ. ސުނާމީ ކާރިސާއާއި ގުޅިގެން ހާލުގައި ޖެހުނު ފަރާތްތަކަށް ބޯހިޔާވަހިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ސަރުކާރުން ފެށި މަސައްކަތުގައި އެންމެ ފަހުން ނުނިމި ހުރީ ސުނާމީއާއި ގުޅިގެން ގއ. މާމެންދޫގައި ސަރުކާރުން ހަދަމުންދިޔަ ގެތަކުގެ ތެރެއިން ނުނިމި ހުރި 84 ގެއެވެ. ސުނާމީ އެރިތާ 10 އަހަރު ފުރުމާ ދިމާކޮށް މި މަސައްކަތް ނިންމުމަށް 84 ގެ ސަރުކާރުން ހަވާލުކުރީ ސިފައިންނާއެވެ. “އޮޕަރޭޝަން ހިޔާވަހި 2014” ނަމުގައި މި މަސައްކަތް ނިންމުމަށް އެމްއެންޑީއެފުން ޚާއްޞަ އޮޕަރޭޝަނެއް ފަށައި ގއ. މާމެންދޫއަށް ދިއުމަށް ސިފައިން މާލެއިން ފުރީ 2014 ނޮވެންބަރު މަހުގެ 19 ވަނަ ދުވަހުއެވެ. މާލެ އޭރިއާގެ ސިފައިންގެ އިތުރުން އެމްއެންޑީއެފް ސަަދަން އޭރިއާ ކޮމާންޑްގެ ސިފައިން ވެސް މި މަސައްކަތުގައި ބައިވެރިވެލެއްވިއެވެ.

ސިފައިންގެ ގިނަ އަދަދެއްގެ އިންޖިނިއަރުންނާއި އިލެކްޓްރިޝަނުންނާއި އަދި އެކި ދާއިރާތަކުގެ ޓެކްނިކަލް ސްޓާފުން ގއ. މާމެންދޫގައި ކުރި ބުރަ މަސައްކަތުން އެ ގެތައް ނިންމައި 2014 ޑިސެންބަރު 23 ވަނަ ދުވަހު ހައުސިންގ މިނިސްޓްރީއާ  ވަނީ ހަވާލުކޮށްފައެެވެ. މި އޮޕަރޭޝަންގެ ކޮމާންޑަރެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތް ކުރެއްވީ އެމްއެންޑީއެފް ސަދަން އޭރިއާ ކޮމާންޑްގެ ކޮމާންޑަރަކަށް އޭރު ހުންނެވި މިހާރުގެ ވައިސް ޗީފް އޮފް ޑިފެންސް ފޯސް ބްރިގޭޑިއަރ ޖެނެރަލް ޢަބްދުއްރަޙީމް ޢަބްދުއްލަޠީފެވެ. ސުނާމިއާއި ގުޅިގެން ގއ. މާމެންދޫގައި ނުނިމި ހުރި 84 ގޭގެ މަސައްކަތް ނިންމުމުން ސުނާމީއާ ގުޅިގެން ރައްޔިތުންނަށް އެހީތެރިވުމަށް ސަރުކާރުން ކުރި މަސައްކަތް އެއްކޮށް ނިމުނީއެވެ.

އެ ބިރުވެރި ކާރިސާގައި ރާއްޖެއިންވަނީ 82 މީހުން މަރުވެފައެވެ. 26 މީހަކު ވަނީ ގެއްލިފައެވެ. ހިސާބުތައް ދައްކާގޮތުން އެކާރީސާގެ އަސަރު ރާއްޖޭގެ އާބާދީގެ 13000 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުންނަށް ކުރިއެވެ. އެ ކާރިސާގައި އެތައް ޢާއިލާއެއް ކަރުނުގެ ތެރެއަށް ޣަރަގުކޮށްލިއެވެ. ސުނާމީގެ ބަނޑުދަށުވެ އަމިއްލަ ދަރިފުޅާއި މަންމަ، ބައްޕަ، ޢާއިލާގެ އެހެން މީހުން ނެތިގެންގޮސްފައިވެއެވެ. މި ކާރިސާތެރޭގައި ސިފައިންގެ ޤުރުބާނީން ފާހަގަކޮށްލެވޭ ކަމަކީ އަމިއްލަ އާއިލާ މެމްބަރުން ކާރިސާގައި ނިޔާވި ނަމަވެސް ރައްޔިތުންނަށް އެހީތެރިވުމުގައި ސިފައިން ފަސް ނުޖެހި ކުރި ބުރަ މަސައްކަތެވެ.

މި ހިތާމަވެރި ކާރިސާގައި ދުނިޔޭގެ 14 ޤައުމަކުން 230000 އާއި 280000  އާ ދެމެދުގެ ޢަދަކަށް މީހުން މަރުވިކަމަށް ރެކޯޑް ކުރެވިފައިވެއެވެ. މީގެ ތެރެއިން އެންމެ ގިނަ މީހުން މަރުވެފައިވަނީ އިންޑޮނޭޝިއާ އިންނެވެ. ދިވެހިރާއްޖެއާއި އިންޑޮނޭޝިއާގެ އިތުރުން ސުނާމީ ކާރިސާގައި މީހުންމަރުވެ ގެދޮރުގެއްލިގެން ދިޔަ އިތުރު ޤައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި މެލޭޝިއާ، މަޑަގަސްކަރަ، ސޯމާލިއާ، ކެންޔާ، ޓެންޒޭނިއާ، ސައުތުއެފްރިކާ ސްރީލަންކާ އަދި އިންޑިއާ ހިމެނެވެ.

ރާއްޖޭގައި “އެއްބައިވަންތަކަމުގެ ދުވަސް” ފާހަގަކުރަމުން ދަނީ 2004 ވަނަ އަހަރު ޑިސެންބަރު މަހުގެ 26 ވަނަ ދުވަހު ރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވި ސުނާމީގެ ހިތާމަވެރި ކާރިސާއާ ގުޅިގެން ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން ދައްކުވައިދިން އެކުވެރިކަމާއި އަޚުވަންތަކަމާއި، ޤައުމީ އެއްބައިވަންތަކަމުގެ މަތިވެރި ގުޅުމުގެ ހަނދާންތައް އާކުރުމަށެވެ. މިދުވަސް ޚާއްޞަވަނީ ސުނާމީގެ ސަބަބުން އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީވާން ދިވެހިން ދެއްކި ނަމޫނާގެ ސަބަބުންނެވެ. ދިވެހިންނަކީ އަބަދު ވެސް އެއްބައިވަންތަ ބައެކެވެ.