ޝާމީ އަޙްމަދު
ނުނިދޭ ބަލި ނުވަތަ އިންސޮމްނިއާއަކީ ނިދަން އުނދަގޫވުމާއި، ރަނގަޅަށް ނުނިދުން ނުވަތަ ނިދާފައި ނޯވެވުން ފަދަ ހާލަތްތަކަށް ނިސްބަތްކޮށް ބޭނުންކުރާ ޑިސްއޯޑަރއެކެވެ. ނިދުމުގައި ކުރިމަތިވާ އުނދަގޫތަކުގެ ސަބަބުން ދިމާވާ މި ޑިސްއޯޑަރއަކީ، މުޖުތަމައުގައި ވަރަށް ގިނަ މީހުން ތަހައްމަލު ކުރަމުންދާ ކަމެކެވެ. އަދި، ދުނިޔޭގެ އެތައް މިލިއަން ބަޔަކަށް ދިމާވެފައިވާ ވަރަށް އާންމު ބައްޔެކެވެ.
ނުނިދޭ ބަލި ޖެހުމަށް މެދުވެރިވާ ތަފާތު ސަބަބުތައް ހުންނައިރު، އޭގެ ތެރޭގައި ގިނަ މީހުންނަށް އެކަން ދިމާވަނީ ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅި ގެންގުޅެވޭ ގޮތުން އެކަށީގެންވާ ވަރަށް ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ އަރާމު ނުލިބުމުން ކުރިމަތިވާ ޞިއްޙީ ހާލަތުގެ ސަބަބުންނާއި، ކުރިމަތިވާ ނަފުސާނީ ކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުން ކަމުގައި ޞިއްޙީ މާހިރުން ފާހަގަކުރެއެވެ. އެހެންކަމުން ނުނިދޭ ބައްޔަށް ހައްލު ހޯދުމަށް ޓަކައި، މީހާގެ ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިއަށް ވަކިކަހަލަ ދުޅަހެޔޮ ބަދަލުތަކެއް ގެނައުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ.
ނުނިދޭ ބަލި ނުވަތަ އިންސޮމްނިއާގެ ތަފާތު ވައްތަރުތައް ހުރެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، އެކިއުޓް އިންސޮމްނިއާއާއި ކްރޯނިކް އިންސޮމްނިއާއަކީ އެންމެ އާންމު ދެ ވައްތަރެވެ.
އެކިއުޓް އިންސޮމްނިއާއަކީ އާންމުކޮށް ކުރު މުއްދަތަކަށް ދެމިގެންދާ ވައްތަރެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް އިމްތިހާނުތަކާ ކުރިމަތިލާއިރުއާއި، ސުންގަޑިއަށް ނިންމަންޖެހޭ މަސައްކަތެއް ނިންމުމުގައި ކުރިމަތިވާ ސްޓްރެސް ހާލަތްތަކުގެ ސަބަބުންނާއި، ދިރިއުޅުމުގައި ދިމާވާ ޢާއިލީ ގުޅުންތަކުގެ މައްސަލަތައް ފަދަ ސްޓްރެސްތަކުގެ ސަބަބުން އެކިޔުޓް އިންސޮމްނިއާއަށް ހުށަހެޅެއެވެ. ނިދުމުގެ ވައްޓަފާޅިއަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާއި، ނިދުމުގެ ރޫޓިންއަށް ބުރޫއެރުމުގެ ސަބަބުން ވެސް އެކިއުޓް އިންސޮމްނިއާ ޖެހިދާނެއެވެ. އެކިއުޓް އިންސޮމްނިޔާއަކީ ޞިއްޙީ ފަރުވާ ނުހޯދާ ވެސް އަމިއްލަ ޒާތުގައި ރަނގަޅުވާ ނުނިދޭ ބަލީގެ ވައްތަރެވެ.
އެކިއުޓް އިންސޮމްނިއާއާ ޚިލާފަށް ކްރޮނިކް އިންސޮމްނިއާއަކީ މި ބަލީގެ ދިގުދެމިގެންދާ ވައްތަރެވެ. މި ބަލި ޖެހުމުން، ގިނަ ހާލަތްތަކުގައި އެ މީހާގެ ދުޅަހެޔޮކަމާއި ދިރިއުޅުމުގެ ފެންވަރަށް ބޮޑު އަސަރެއް ކުރެއެވެ.
ކްރޮނިކް އިންސޮމްނިއާގެ މައްސަލަތައް އާންމު ގޮތެއްގައި ކުރިމަތިވަނީ، ނޭވާލާ ނިޒާމުގެ އުދަނގޫތަކާއި (ރެސްޕިރޭޓަރީ ޑިސްއޯޑަރސް)، ހޯމޯން އިންބެލެންސްވުން ފަދަ ޞިއްޙީ ހާލަތެއް މެދުވެރިވުމުންނާއި، ޑިޕްރެޝަން، އެންޒައިޓީ ނުވަތަ ޕޯސްޓް ޓްރޮމެޓިކް ސްޓްރެސް ޑިސްއޯޑަރ ފަދަ ނަފުސާނީ ބަލިތަކާ ކުރިމަތިވުމުންނެވެ. މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމުން ކުރިމަތިވާ ޞިއްޙީ މައްސަލަތަކުގެ ސަބަބުންނާއި، ގިނަ އަދަދަކަށް ބޭސްތައް ބޭނުންކުރުމުގެ ސަބަބުންނާއި، ނިދާ ތަނުގެ ސާފުތާހިރުކަން ދަށްވުމުގެ ސަބަބުން ވެސް ބައެއް ފަހަރު މި ބައްޔަށް ހުށަހެޅިގެންދެއެވެ. ބައެއް ދިރާސާތަކުން ދައްކާގޮތުގައި، ނުނިދޭ ބަލި އާންމުކޮށް ކުރިމަތިވަނީ ފިރިހެނުންނަށްވުރެ ބޮޑަށް އަންހެނުންނަށެވެ. އަދި އުމުރުން ދުވަސްވީ މީހުންނަށެވެ.
ނުނިދޭ ބަލީގެ ސަބަބުން އާންމު ދިރިއުޅުމަށް މިކަމުގެ ނޭދެވޭ އަސަރުތައް ކުރެއެވެ. އެގޮތުން މާއަވަހަށް ވަރުބަލިވުމާއި، ކަންކަމަށް ސަމާލުކަންދިނުމަށް (ފޯކަސްކުރުމަށް) އުނދަގޫވުމާއި، މީހުންގެ ތެރޭގައި އުޅެން އުނދަގޫވުމާއި، ކޮންސެންޓްރޭޓްކުރުމަށް އުނދަގޫވުމުގެ އިތުރުން، މޫޑު ސަކަރާތްވުން އަދި ހަނދާން ބަލިވުން ފަދަ ގިނަ ކަންކަން ކުރިމަތިވެއެވެ. މި ބައްޔާ މެދު އަޅާނުލައި ދޫކޮށްލުމަށްވުރެ ޞިއްޙީ އެހީތެރިއެއްގެ އެހީއާއި އިރުޝާދު ހޯދުން މުހިންމެވެ. އެހެނީ، ދިގު މުއްދަތަކަށް މި ބަލީގައި އުޅެން ޖެހިއްޖެނަމަ، އިތުރު ޞިއްޙީ މައްސަލަތައް ފެންމަތިވެ، މީހާގެ ނަފުސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް ގޯސް އަސަރުތަކެއް ކުރުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ.
ނުނިދޭ ބައްޔަށް ހައްލު ހޯދުމަށް ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިއަށް ދުޅަހެޔޮ ބަދަލުތަކެއް ގެންނަން ޖެހެއެވެ. ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް ނިދުމުގެ ޝެޑިއުލް އެއްގޮތަކަށް ގެންގުޅުމަކީ ވަރަށް ރަނގަޅު އާދައެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ގިނަ މީހުންނަކީ ހަފުތާ ބަންދު ފަދަ ދުވަސްތަކުގައި ގިނައިރު ނިދުމާއި ރޭގަނޑު ހޭލާ ތިބުމަށް އާދަވެފައިތިބި މީހުންނެވެ. އެހެނަސް، އެ ގޯސް އާދައަކީ ބަދަލުކުރަން ޖެހޭ އާދައެކެވެ. ކޮންމެ ދުވަހަކު ވެސް އެއްގަޑިއެއްގައި ނިދުމާއި ހޭލުމަކީ ހަށިގަނޑުގެ “އިންޓާނަލް ކުލޮކް” ރެގިއުލޭޓް ކުރުމަށް ނުވަތަ އެ އާދަ، މީހާގެ ކިބައިގައި އަށަގެންނެވުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. މި ކޮންސިސްޓެންސީ ދެމެހެއްޓުމަކީ ވަކި ވަގުތުތަކެއްގައި ނިދުމަށް ސިކުނޑިއަށް ތަމްރީނު ދެވޭ ކަމެކެވެ. އޭގެ ސަބަބުން ފަސޭހަކަމާއެކު ނިދުމަށާއި، ގުދުރަތީ ގޮތުން ހޭލުމަށް އާދައަކަށް ވެގެންދެއެވެ.
ނިދާއިރު ރިލެކްސް ރޫޓިންއެއް އުފެއްދުމަކީ ވެސް ނުނިދާ ބަލިން އަރައިގަތުމަށް އެހީތެރިވެދޭނެ އަނެއް މުހިންމު ދިރިއުޅުމުގެ އާދައެވެ. އެގޮތުން، ނިދުމުގެ ކުރިން ފޮތެއް ކިޔާލުމާއި، ހޫނުފެނުން ފެންވަރާލުމާއި، ނުވަތަ ފުންކޮށް ނޭވާލުން ނުވަތަ މެޑިޓޭޝަން ފަދަ ރިލެކްޒޭޝަން ޓެކްނިކްތައް ޕްރެކްޓިސް ކުރުމަކީ ހަށިގަނޑަށް އަރާމު ލިބި، ނިދުމަށް ތައްޔާރުވާ ވަގުތު ޖެހިއްޖެ ކަމުގެ އިޝާރާތް ސިކުނޑިއަށް ފޯރުކޮށްދޭނެ ކަންކަމެވެ. ހަމައެހެންމެ، ޓީވީ ބެލުން ނުވަތަ ނިދާ ގަޑިއާ ކައިރިކޮށް އިލެކްޓްރޯނިކް ޑިވައިސްތައް ބޭނުންކުރުން ފަދަ ސްޓިމިއުލޭޓިން ހަރަކާތްތަކުން އެއްކޮށް ދުރުހެލިވުމަކީ ވެސް ނުނިދޭ ބަލިން އަރައިގަތުމަށް ކުރެވިދާނެ މުހިންމު ކަމެކެވެ.
ގަވާއިދުން ކަސްރަތު ކުރުމަކީ ވެސް ނިދުމުގެ ފެންވަރަށް ހެޔޮ އަސަރުތަކެއް ކުރުވާކަމެއް ކަން ބައެއް ދިރާސާތަކުގައި ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ.ހަފުތާގެ ގިނަ ދުވަސްތަކުގައި މަދުވެގެން 30 މިނެޓް ވަންދެން މެދުމިނުގެ ބާރުމިނެއްގައި އެރޮބިކް ކަސްރަތު ކުރުމަކީ ފުން އަދި ރަނގަޅު ނިދި ހޯދުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް ނިދާ ގަޑިއާ މާ ކައިރިކޮށްފައި ކަސްރަތު ކުރުމުން ދުރުހެލިވުން މުހިންމެވެ. އެހެނީ، އެކަމުގެ ސަބަބުން ނިދި އަންނަން އުނދަގޫވާ ކަމަށް ބައެއް ޞިއްޙީ މާހިރުން ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ.
ނުނިދޭ ބަލިން ސަލާމަތްވުމަށް ޓަކައި، ސްޓްރެސް ލެވެލް މެނޭޖްކުރުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. ސްޓްރެސްގެ މިންވަރު މަތިވުމުން ފިކުރުތަކާއި ހާސްކަން އިތުރުވެ، އަރާމުކަމާއެކު ނިދުމުގައި ދަތިތަކެއް ކުރިމަތިވެދާނެއެވެ. އެހެންކަމުން، ދުވަހުން ދުވަހަށް ކުރާ ކަންކަމުގައި ސްޓްރެސް ކުޑަކުރުމުގެ ގޮތުން އަމިއްލަ ޝައުޤުވެރިކަން ހުންނަ ހޮބީއެއްގައި ޝާމިލުވެ އުޅުމަކީ ސިކުނޑި ހަމައަކަށް އެޅުވައިދޭނެ ކަމެކެވެ.
ނިދާ ވަގުތު ކައިރި ކޮށްފައި، ކެފެއިން އަދި ނިކޮޓީން ފަދަ ސްޓިމިއުލަންޓްސްއިން ދުރުހެލިވުމަކީ ވެސް ނިދުމަށް ހެޔޮ އަސަރުތަކެއް ކުރުވާ ކަމެކެވެ. އަދި މިއީ ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިއަށް ގެންނަންޖެހޭ ބަދަލެކެވެ. އެފަދަ މާއްދާތަކުގެ ސަބަބުން ނިދުމަށް ހުރަސްއެޅޭކަން ބައެއް ޞިއްޙީ މާހިރުން ފާހަގަކުރެއެވެ.
ނިދުމަށް އެހީވެދޭނެ ރަނގަޅު ޑައިޓެއް ގެންގުޅުމަކީ ވެސް ނުނިދޭ ބަލިން އަރައިގަތުމުގައި އެހީތެރިވެދޭނެ ކަމެކެވެ. ޓްރިޕްޓޯފަން، މެގްނީޒިއަމް، އަދި ވިޓަމިން ބީ6 އަދި ވިޓަމިން ސީއިން މުއްސަނދި ކާނާ ހިމެނޭ ބެލެންސްޑް ޑައިޓެއް ބޭނުންކުރުމަކީ “ސެރޮޓޮނިން” އަދި “މެލަޓޮނިން” ފަދަ ނިދި ލިބޭ ހޯމޯންތައް އުފެއްދުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. އޭގެތެރޭގައި، ބަދަނުގެ ބާވަތްތަކާއި، ސީޑްގެ ވައްތަރުތަކާއި، ދޮންކެޔޮ، ފެހިކަންގަދަ ފަތް، އަދި ހޯލް ގްރޭންސް ފަދަ ކާނާތަކަކީ ނިދުމަށް އެހީތެރިވެދޭނެ ބައެއް ކާނާއެވެ.
ނުނިދޭ ބައްޔަށް ހައްލެއް ހޯދުމަށް ޓަކައި ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅި ހެޔޮގޮތުގައި ބަދަލުކުރުމަކީ، ނިދުމުގެ އާދަތައް ކުރިއެރުވުމަށް ދުޅަހެޔޮކަން ގެނެސްދޭނެ ކަމެކެވެ.
