ޒަމްޢަތު އަޙްމަދު ވަޙީދު
އަޅުގަނޑުމެންގެ ލޮބުވެތި ދިވެހިރާއްޖެއަކީ އެއްބައެއްވަންތަކަމުގެ ރޫޙު އަބަދުވެސް އާލާވެފައިވާ ޤައުމެކެވެ. ފެށުނީއްސުރެ އޮތް މި ރޫޙު އެންމެ ފުރިހަމަގޮތުގައި ފެނިގެންދިޔައީ 2004 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެންބަރު މަހުގެ 26 ވަނަ ދުވަހު ދިމާވި ސުނާމީ ކާރިސާގައެވެ. އެ ދުވަހު ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި ފެނިގެންދިޔަ އެއްބައެއްވަންތަކަމާއި އެކުވެރިކަމަކީ އަޅުގަނޑުމެން ހަނދާންކޮށް، ފަޚުރުވެރިވާންޖެހޭ ކަމެކެވެ. އެ ކަންތައް އާލާކޮށް ދަމަހައްޓަންޖެހޭ ކަމެކެވެ.
ސުނާމީގެ ކާރިސާގައި، ރަށްރަށުގެ ރައްޔިތުން އެއްބައިވެ، އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީތެރިވެ، އަޅާލައި، ކާބޯތަކެތި ހިއްސާކޮށް، ހިޔާވަހިކަން ދިނުމުގައި ދެއްކި ނަމޫނާއަކީ ދިވެހިންގެ އަޞްލު ސިފައެވެ. ދިވެހިންގެ އެއްބައިވަންތަކަމާއި އެއްބައެއްވަންތަކަމެވެ. މުސީބާތްތަކުގައި އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީތެރިވެ، އެއްބައެއްގެ ގޮތުގައި ތިބުމަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މާތް އިސްލާމްދީނުގައި ވެސް އަންގަވާފައިވާ ކަމެކެވެ.
މިއަދުގެ މުޖުތަމަޢުން މި ދެންނެވި ސިފަ ފެންނަން އަޅުގަނޑު ވަރަށް ބޭނުންވާ ދާއިރާއެއްވެއެވެ. މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާ ރާއްޖެއަށް ތަޢާރަފުވި ދުވަހުން ފެށިގެން ފަރުދީގޮތުން ކުރެވިދާނެކަމެއް ނަމަ ކުރެވޭތޯ މަސައްކަތް ވެސް ކުރެވިފައި ވާނެއެވެ. ނަމަވެސް މިއަދު މިކަމަކީ މުޅި ގައުމަށް އޮތް ބޮޑު ނުރައްކަލެކެވެ.
މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާއަކީ މިއަދު ދިވެހި މުޖުތަމަޢުގައި ވަރަށް ބޮޑަށް ފެތުރިފައިވާ ނުރައްކާތެރި ބައްޔެކެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ޒުވާނުންގެ މެދުގައި މި ބަލި ފެތުރެމުންދާ ދުވެލި ހަލުވިވެފައިވާ ވަރަކީ ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ ކަމެކެވެ. މި ބަލިން ޒުވާނުން ސަލާމަތްކުރުމަށް ޓަކައި ގައުމީ ފެންވަރުގައި އަދި ފަރުދީ ފެންވަރުގައި އަޅަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތަކެއް ވާކަމަށް ގަބޫލުކުރަމެވެ.
އެގޮތުން ގައުމީ ފެންވަރުގައި ކުރެވިދާނެ އެންމެ މުހިންމު އެއް ކަމަކީ މަސްތުވާތަކެތީގެ ނުރައްކާތެރިކަމާބެހޭ ގޮތުން ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމެވެ. ސްކޫލުތަކާއި މަދަރުސާތަކުގައި މިކަމާ ގުޅޭ ޕްރޮގްރާމްތައް މިހާރު ހިންގާ ގޮތާއި، މީޑިއާ މެދުވެރިކޮށް މި މަޢުލޫމާތު ފަތުރާ ގޮތްތައް ބަދަލުކުރުން މުހިންމެވެ. މީގެ އިތުރުން، މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުންނަށް ފަރުވާދިނުމަށް އެކަށީގެންވާ މަރުކަޒުތައް ޤާއިމުކުރުމާއި، އެ މަރުކަޒުތަކުގައި ޒަމާނީ ވަސީލަތްތައް ޤާއިމުކުރުމަކީ ވެސް ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ.
ޤާނޫނީ ގޮތުން ބަލާއިރު، މަސްތުވާތަކެތި އެތެރެކުރުމާއި، ވިއްކުމާއި، ބޭނުންކުރުމާގުޅޭ ޤާނޫނުތައް ހަރުދަނާކުރުމާއި، އެ ޤާނޫނުތައް ތަންފީޒުކުރުމުގައި ކަމާބެހޭ އިދާރާތަކުގެ ޤާބިލުކަން އިތުރުކުރުމަކީ ވެސް މުހިންމު ކަމެކެވެ. އަދި މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުންނަށް ފަރުވާ ދިނުމަށް އިސްކަންދޭ ނިޒާމެއް ޤާއިމުކުރުމަކީ ވެސް ވިސްނާލަންޖެހޭ ކަމެކެވެ.
ފަރުދީ ފެންވަރުގައި ބަލާއިރު، މައިންބަފައިންގެ ދައުރު ވަރަށް މުހިންމެވެ. ދަރިންނަށް ރަނގަޅު ތަރުބިއްޔަތެއް ދިނުމާއި، އެ ކުދިންގެ ހަރަކާތްތަކާއި ރައްޓެހިންނާ މެދު ސަމާލުކަން ދިނުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. މީގެ އިތުރުން، ދަރިންނާއެކު ވަގުތު ހޭދަކުރުމާއި، އެ ކުދިންނާ ގާތް ގުޅުމެއް ބޭއްވުމަކީ ވެސް މުހިންމު ކަމެކެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ދަރިންނަށް ދިމާވާ ދަތިތަކާއި މައްސަލަތައް ހިއްސާކުރުމަށް ފަސޭހަވެ، މަސްތުވާތަކެއްޗަށް ހުށަހެޅުމުގެ ފުރުސަތު ކުޑަވާނެއެވެ.
ޒުވާނުން އަމިއްލައަށް ވެސް މަސްތުވާތަކެތީގެ ނުރައްކާތެރިކަމާ މެދު ވިސްނައި، އެ ތަކެތިން ދުރުހެލިވުމަށް މަސައްކަތްކުރަން ޖެހެއެވެ. ހެޔޮ ރައްޓެހިން ހޮވުމާއި، ހުސްވަގުތު ބޭކާރު ގޮތުގައި ހޭދަނުކޮށް، ކުޅިވަރާއި އެހެނިހެން ހެޔޮ ކަންކަމުގައި އުޅުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ. އަދި މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމަށް އެހެން މީހުން ބާރުއަޅާ ނަމަ، އެކަމަށް “ނޫނެކޭ” ބުނުމުގެ ހިތްވަރު ހުރުމަކީ ވެސް މުހިންމު ކަމެކެވެ.
މި ހުރިހާ ކަމަކާއެކު ދީނީ ގޮތުން ހޭލުންތެރިވުމަކީ މަސްތުވާތަކެތިން ދުރުހެލިވުމަށް އެހީތެރިވެދޭނެ އެންމެ މުހިންމު ކަމެވެ. އިސްލާމްދީނުގައި މަސްތުވާތަކެތި ޙަރާމް ކުރައްވާފައިވާ ސަބަބުތަކާމެދު ވިސްނައި، އަޅުކަމުގެ މަގުގައި ދެމިހުރުމަކީ މަސްތުވާތަކެތިން ދުރުހެލިވުމަށް ލިބިގެންދާނެ ބާރެކެވެ. އެހެންކަމުން ރާއްޖޭގެ މިހާރުގެ ޙާލަތަށް ރިޢާޔަތްކޮށް މަސްތުވާތަކެއްޗާ ގުޅޭގޮތުން ހެދިފައި ހުންނަ ދިރާސާތަކަށް ބަލައި، ރާއްޖެއާގުޅޭ ދިރާސާތައްކޮށް މިކަމަށް އެދެވޭ ޙައްލެއް ގެނައުން މާބޮޑަށް ވެސް ލަސްވެއްޖެކަމުގައި ދެކެމެވެ.
މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާއިން ޒުވާނުން ސަލާމަތްކުރުމަކީ މުޅި މުޖުތަމަޢުގެ ޒިންމާއެކެވެ. ސަރުކާރާއި، މައިންބަފައިންނާއި، ތަޢުލީމީ މުއައްސަސާތަކާއި، އަދި ޒުވާނުން އަމިއްލައަށް ވެސް މިކަމުގައި ދައުރެއް އަދާކުރަން ޖެހެއެވެ. ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމާއި، ޤާނޫނުތައް ހަރުދަނާކުރުމާއި، ފަރުވާގެ ނިޒާމު ވަރުގަދަކުރުމާއި، އަދި ރަނގަޅު ތަރުބިއްޔަތެއް ދިނުމަކީ މިކަމުގައި އެޅިދާނެ މުހިންމު ފިޔަވަޅުތަކެކެވެ. މިގޮތަށް އެންމެން ގުޅިގެން މަސައްކަތްކޮށްފި ނަމަ، މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާއިން ޒުވާނުން ސަލާމަތްކޮށް، ދުޅަހެޔޮ، ހަރުދަނާ ޖީލެއް ބިނާކުރުމަށް މަގުފަހިވެގެންދާނެއެވެ.
މިކަމަށް ޓަކައި އަޅުގަނޑުމެންވާންވީ އެއްބައެއްވަންތަ ބަޔަކަށެވެ. މިއަދު އަޅުގަނޑުމެން އެންމެން ވެސް މަސައްކަތްކުރަން ވާނީ މި ރޫޙު ދިރުވައި، ދެމެހެއްޓުމަށެވެ. އޭރުން، ކުރިމަގުގައި ދިމާވެދާނެ ކޮންމެ ގޮންޖެހުމަކާ ވެސް ކުރިމަތިލެވޭނީ ހިތްވަރާއެކު، އެއް ބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. މިއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ކާބަފައިން ދަސްކޮށްދެއްވި، އަދި އަޅުގަނޑުމެން ދަރިންނަށް ދަސްކޮށްދޭންޖެހޭ އަގުހުރި ފިލާވަޅެކެވެ. އެ ފިލާވަޅުތަކުގެ އަލީގައި މި ލޮބުވެތި ޤައުމަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޅަދަރީންނަށް އަމާންތަނެއްގެ ގޮތުގައި ބޭއްވުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ. ގައުމީވަންތަކަމާއި އަޚްވަންތަކަމާއި އެއްބައިވަންތަކަމާއި އެއްބައެއްވަންތަކަމުގެ ރޫޙް އެ ދަރިންގެ ހިތްތަކުގައި ބިންވަޅު ނަގައި، ގައުމުގެ ކުރިއެރުން އާރާސްތުކޮށް، ގައުމުގެ ބިންގާ ވަރުގަދަކުރުމަށް ޓަކައެވެ.
