މި ނުރައްކާތެރި ހާދިސާ ދިވެހިންނާ ކުރިމަތިލީއިރު ރާއްޖެއާއި އުތުރުކަރައާ ދެމެދު އޮންނަނީކީ އެގްރީމަންޓްތަކަކުން ނުވަތަ އެއްބަސްވުންތަކަކުން ބަނދެވިފައިއޮތް ގުޅުމެއް ނޫނެވެ. އެއީ ދުވަސްވީ، އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކާ ކުރަމުން އައި އިޙްތިރާމެއްގެ ބޮޑުކަމުން، ކުރެވިފައިވާ އިތުބާރެއްގެ ސަބަބުން އުފެދިފައިވާ ގާތް ގުޅުމެކެވެ. އަދި އެހެންމެ މި ދުވަސްވަރު ވެގެންދިޔައީ، އިނގިރޭސި އަސްކަރީން ސ.އަތޮޅު ގަމުގައި ދިގު މުއްދަތެއްގައި ތިބިތިބުން ނިމުމަކަށް އައިސް، އެތަން ދޫކޮށް ފައިބައިގެންދިޔަ ދުވަސްވަރާއެވެ. މިކަމާ ގުޅިގެން ހިންދު ކަނޑަށް ބަލަބަލާ ތިބި ބޮޑެތި އެތަކެއް ބާރުތަކުން ރާއްޖެއަށް ޝައުގުވެރިކަން އިތުރުވެގެން ދިޔައެވެ. ހަމައެހެންމެ މި ދުވަސްވަރު ވެގެންދިޔައީ، އޮޅުދޫކަރައިގައި ވަރުގަދަ ދާޚިލީ ހަނގުރާމަޔަކަށް މަގުފަހިވެގެން އައި ދުވަސްވަރަކަށެވެ.

ދިވެހިރާއްޖެއާއި އުތުރުކަރައިގެ ގުޅުމަށް ބަލާލާއިރު އޭރުގެ ބޮޑުވަޒީރެއް ކަމުގައިވާ އިންދިރާގާންދީ، އުތުރުކަރައިގެ ފުރަތަމަ ޢިއްޒަތްތެރިއަކަށް 1975 ގައި ރާއްޖެ ވަޑައިގެންފައިވެއެވެ. އަދި ޖެހިގެން އައި އަހަރު، 1976 ގައި ފުރަތަމަ ޑިޕްލޮމެޓިކް މިޝަންއެއް ރާއްޖޭގައި ހުޅުވައި، އަދި ހަމަ އެ އަހަރު 31 ޖުލައި 1976 ގައި ރާއްޖެއާ އެކު ކަނޑުގެ ސަރަޙައްދީ ރޮނގުގެ އެއްބަސްވުމެއްގައި ސޮއިކުރެވުނެވެ. އެއީ ރާއްޖޭގެ އުތުރުންވާ ޤައުމުތައްކަމުގައިވާ އޮޅުދޫ އަދި އުތުރުކަރައިގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދު “ޓްރައި ޖަންކްޝަން ޕޮއިންޓް” ކަނޑައެޅުމުގެ ގޮތުން ވެފައިވާ އެއްބަސްވުމެއްގައެވެ. އެ ސަރަހައްދަކީ ރާއްޖޭގެ އުތުރުން ތުރާކުނާއި މަލިކާ ދޭތެރޭ، ސިލޯނާއި ރާއްޖެޔާ ދޭތެރޭ އަދި އުތުރުކަރަޔާއި ރާއްޖެޔާ ގުޅޭ ސަރަހައްދު ވެސް ހިމެނިގެން ދެބައި ހަމަވާގޮތަށް ބަހާލެވިފައިވާ، ކުރިން ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޤައުމުތަކުން ޤަބޫލުކުރާ ޚިޔާލީ ރޮނގެކެވެ.

އޮޅުދޫކަރައިގެ ސިފައިންގެ އަސްކަރީ ބާރުތަކުން އެ ޤައުމުގެ ތަމަޅަ ބާޣީންނާ ދިގުދެމިގެންވާ ކުރިމަތިލުންތަކެއް، އުތުރުގައާއި، އިރުމަތީ ބިތުގައި، ވަރަށް ވަރުގަދައަށް ހިނގަމުންދިޔަ ދުވަސްވަރެކެވެ. އަދި އުތުރުކަރައިން އޮޅުދޫކަރަޔަށް ޞުލްޙަ ދެމެހެއްޓުމަށް އެކުލަވާލި ލަޝްކަރެއް ކަމުގައިވާ، އިންޑިޔަން ޕީސް ކީޕިންގ ފޯސް (އައިޕީކޭއެފް) ގެ ނަމުގައި މި ދެންނެވި ސަރަހައްދުތަކުގައި ވަރުގަދަ ކުރިމަތިލުންތަކެއް ތަމަޅަ ބާޣީންނާ ހިނގަމުން ދިޔައެވެ. އުތުރުކަރައިގެ އަސްކަރީންގެ “ސިކް ލައިޓް އިންފެންޓްރީ” އަދި “ސިކް ރެޖިމަންޓް” ގެ ބާރުތަކުން ތަމަޅަ ބާޣީންނާ ކުރިމަތިލައިގެން 1500 އަށް ވުރެ ގިނަ އަސްކަރީން މަރުވެގެންދިޔަ ހިތި ތަޖުރިބާތަކެއް ކުރަން ޖެހުނެވެ. މި ދުވަސްވަރު ވެގެން ދިޔައީ އުތުރުކަރައިގެ ސަރަހައްދީ ވިސްނުމަކަށް، “މޮންރޯ ޑޮކްޓްރީން” އާދެ! ކައިރި ސަރަހައްދުގައިވާ ބޮޑެތި ޤައުމުތަކުގެ ބާރުގެ ދަށަށް ކުދި ޤައުމުތައް ގެނައުމުގެ ވިސްނުމެއް ގެންގުޅުނު ދުވަސްވަރެއް ކަމުގައި ބުނާތީ އިވެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ސަރަހައްދުގައި ހިނގާ ކޮންމެ މިފަދަ ކަމެއްގެ ތެރެއަށް ސަރަހައްދީ ފުލުހުންނަށްވެ، އުތުރުކަރައިން އިސްވެ ހަރަކާތްތެރިވަމުން ދިޔަ ދުވަސްވަރެއްގެ ގޮތުގައި ފެނިގެން ދިޔައެވެ.

1978 އިން ފެށިގެން ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ މަތީފަންތީގައި ތިބީ މިޞްރުގެ އަޒްހަރުން ކިޔަވައި ވިދާޅުވި ބޭފުޅުންތަކަކަށް ވާތީ، ދިވެހިރާއްޖެއާއި ޢަރަބިން އަދި މުސްލިމުންނާ އިހުނަށް ވުރެ ގުޅުން މައްޗަށް ހިނގައިފައި ވެއެވެ. އަދި ހަމަ އެއާއެކު އެ ދުވަސްވަރު ރާއްޖޭގެ ވިޔަފާރީގެ 65 އިންސައްތަ، ދެކުނު އޭޝިޔާއިން ކުރަމުން ދިޔައިރު އުތުރުކަރަޔާ ކުރަމުން ދިޔައީ 32 އިންސައްތައިގެ ވިޔަފާރި ކަމަށްވެއެވެ. މި ބީދައިން ކިޔަނީނަމަ 10 އިންސައްތަ އެކްސްޕޯޓް ކުރަމުން ދިޔައިރު، އުތުރުކަރައާ ކުރަނީ 0.03 އިންސައްތަ ވިޔަފާރި ކަމުގައި ވެއެވެ.

1888 އިން ފެށިގެން އައްޑޫގެ ގަމުގައިތިބި އިނގިރޭސި ލަޝްކަރުގެ ސިފައިން ފައިބަން ފަށާފައިވާ ދުވަސްވަރެއްކަމުގައި ވާތީ އެ ތަނަށް ބަލަބަލާ ތިބި ބޭރުގެ އެކި ބާރުތަކުން އެތަކެއް ހުށަހެޅުންތަކެއް ހުށަހަޅަމުން ގޮސްފައިވެއެވެ. އޭގެތެރޭގައި ރޫސީންނާއި، އީރާނުންނާއި، ލީބިޔާއިންނާއި އަދި އެމެރިކާ ފަދަ ޤައުމުތައް ހިމެނެއެވެ. މި ކަންކަން ހިނގައިދިޔަ ދުވަސްވަރުގައި އުތުރުކަރައާ ބެހޭގޮތުން ގިނަ ލިޔުންތެރީން މި ހާދިސާ އެކިގޮތްގޮތަށް ސިފަކޮށްފައިވެއެވެ. އެއްގޮތަކަށް ހުޅަނގުގެ ނޫސްވެރިން ބުނަނީ، އުތުރުކަރައިގެ އަސްކަރީން “އަތު މުލައްދަނޑީގެ ބާރު” ކައިރި ޤައުމުތަކަށް ދައްކަނީ ކަމުގައެވެ. އަދި އެބައިމީހުން ސަރަހައްދު ބަލަހައްޓާ ފުލުހުންނަށް ބަދަލުވަނީ ކަމުގައެވެ. ޕާކިސްތާނުން ބުނެފައިވަނީ މިކަމަކީ އުތުރުކަރައިން ރާވައިދީގެން ހިންގިކަމެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެއީ އުތުރުކަރައިގެ ވަށައި އިންވެފައިވާ ޤައުމުތަކުން ސަރަހައްދުގައި އޭރު ހިނގާފައިވާ މިފަދަ ކަންތައްތަކަށް އުތުރުކަރަޔަށް އިނގިލި ދިއްކުރަމުން އައި ދުވަސްވަރެއްގައެވެ.

26 ޖުލައި 1982 ގެ މިނިވަން ދުވަހުގެ މުނާޞަބާއެއްގައި، އޭރުގެ އެޑިޔުކޭޝަން މިނިސްޓަރ، އަލްއުސްތާޛް ޢަބްދުﷲ ހަމީދު، ވާހަކަ ދައްކަވަމުން، މަލިކަކީ ރާއްޖޭގެ ތަނެއްކަމަށް ވިދާޅުވުން ވެގެންދިޔައީ އުތުރުކަރައިން ރާއްޖެއާ ދޭތެރޭ ކުރިން ދެކެމުން އައިގޮތަށް ހީނަރުކަމެއް އައި ކަމެއްކަމުގައެވެ. މިކަމާ ގުޅިގެން އުފެދުނު ހީނަރުކަން ފިލުވާލުމަށް، މަލިކުގެ ވާހަކަ އެއީކީ އަމިއްލަ ތަނެއްގެ ގޮތުގައިދެކޭތީ ދެއްކެވި ވާހަކަފުޅެއް ނޫންކަމަށާއި އަދި ރާއްޖެއާ އެއްކަހަލަ ޝަޤާފަތްތަކެއް އޮތް ތަނެއްގެ ގޮތުގައި ސިފަކުރަން ވިދާޅުވި ބަސްފުޅެއްކަމަށް ފަހުން ރަނގަޅުކުރަން ޖެހުނެވެ.

މި ކަންކަން ހިނގަމުން ދިޔައިރު އޮޅުދޫކަރައިން ތަމަޅަ ބާޣީންނާ ދެކޮޅަށް ކުރަމުން އައި ހަނގުރާމަ އުތުރުކަރައިގެ ލަޝްކަރާ ވަގުތީގޮތުން ޙަވާލުކޮށްލާން ޖެހުނެވެ. ނަމަވެސް އެއީކީ އެއްވެސް ސަބަބެއް ނެތިއެއް ނޫނެވެ. އޭރު ހިނގަމުންދިޔަ ދާޚިލީ ހަމަނުޖެހުމެއް ގޮތުގައި ބެލެވުނު ދެވަނަ ދިމާ ކަމުގައިވާ “މާކްޒިސްޓް ސޯޝަލިސްޓް” އިން ފަތުރަމުންދިޔަ ސިޔާސީ ބާރެއް ކަމުގައި ދެކޭ “ޖަނާތާ ވިމުކްތީ ޕެރަމުނާ” (ޖޭވީޕީ) ޙަރަކާތް މައިތިރިކުރުމަށް ޓަކައެވެ. އަދި އެ ސަރުކާރުން އަސްކަރީންނާއި ފުލުހުންގެ ބާރުތަކުން ކުރި އެތަކެއް މަސައްކަތްތަކެއްގެ ނަތީޖާއަކަށްވީ މި ޖަމާއަތް ހުއްޓުވުމަކަށް ގެނުވިއެވެ.

ވަކިވެގަތުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުންދިޔަ “ޕްލޯޓް” ޖަމާޢަތަކީ އޭގެ ދުވަސްތަކެއް ކުރީއްސުރެން އެލްޓީޓީއާ ވަކިވެގެން އުޅުނު ބައެކެވެ. މިހެންކަމަށް ވީތީ މި ޖަމާއަތަށް އޮޅުދޫކަރައިގެ ސަރުކާރުގެ ޙިމާޔަތް ލިބިފައިވެއެވެ. މި ބައިމީހުންނަކީ އުތުރުކަރައިން ހުރިހާ ގޮތަކުން ވެސް އެހީ ލިބެމުންއައި ބައެކެވެ. އަދި “މާކްއިސްޓް” ނުވަތަ “ސޯޝަލް ކޮމިއުނިސްޓް” އިންގެ ހަރަކާތްތަކަށް ތަބާވާ ބައެކެވެ. އަދި އޭރު ތަމަޅައިން ވަކިވެގަތުމަށް ކުރާ ހަނގުރާމައިގައި އެމީހުންނަށް ބޭނުންވާ ތަމްރީނަށާއި ހަތިޔާރު އެތެރެކުރުމަށް، ކައިރީ ސަރަހައްދުގެ ޤައުމަކުން ތަނެއް ބޭނުންވެފައިވާ ދުވަސްވަރެކެވެ.

މިހެން މިކަން އޮއްވާ ދިވެހިންގެ ދެ މީހަކާ، ޕްލޯޓް ޖަމާއަތުގެ އިސްވެރިން އިސްވެ ބައްދަލުވާން އެދި، އަދި އެމީހުންނާ އެކު ކޮޅުނބުގެ އެއް ހިޔާވައްސެއްގައި އެތައް މަސްތަކެއް ހޭދަކޮށްފައިވާ ކަމަކީ ސުވާލު ވެސް އުފެދޭ ކަމެކެވެ. 1987 ޖޫން މަހުގައި “ރުޑުލާ” ކިޔާ މީހަކު އޮޅުދޫކަރައިގެ ކެފޭއަކުން ދިވެހީންގެ ތެރޭން މިކަމުގައި ބައިވެރިވެފައިވާ ދިވެއްސަކާ ބައްދަލުކޮށް ޕްލޯޓް ޖަމާއަތުގެ ލީޑަރ، އުމާ މަހޭޝްވަރަމް “މައުންޓް ލެވެނިޔާ” އިން ބައްދަލުކޮށްލަން ބޭނުންވާ ވާހަކަބުނެ ބައްދަލުކޮށްފައި ވެއެވެ.

ކުރިން ބަޔާން ކުރެވުނު ޖަމާއަތް ކަމުގައިވާ ޕްލޯޓްއަށް ނިސްބަތްވާ ގިނަ މީހުންނަކީ އުތުރުކަރައިގެ އަސްކަރީ މަރުކަޒުތަކުން 1987 ގެ ކުރިން ގެރިއްލާ ހަނގުރާމައިގެ ތަމްރީނު ލިބިފައިވާ ބައެކެވެ. އަދި އެހެންމެ ޕްލޯޓް ޖަމާއަތުން އޭރު “އިންޑިޔަން ޕީސް ކީޕިންގ ފޯސް” އަށް އެހީތެރިވެދެމުން ގޮސްފައިވެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ޕްލޯޓްގެ އިސްވެރިންނާއި އޭރު އޮޅުދޫކަރައިގެ ސިޔާސީ އެންމެ އިސްވެރިންނާ ހާދިސާ ހިނގިއަހަރުގެ ކުރީކޮޅު ބައްދަލުވުންތަކެއް ހިނގާފައި ވެއެވެ. އޮޅުދޫކަރައިގެ ލިޔުންތެރީން މިފަދަ ބައިނަލުއަގުވާމީ މައްސަލައެއް ހިނގައި ދިޔައިރު ތަހުގީގު ކޮށްފައި ނުވާކަން އެއީ ވަރަށް ވެސް ފާހަގަކޮށްލެވޭ އަދި ސުވާލު އުފެދޭ ކަމެއްކަމުގައި ލިއުއްވާފައިވެއެވެ.

ދިވެހި ސަރުކާރުން، އިނގިރޭސި، އެމެރިކާ، އިންޑިޔާ، ޕާކިސްތާން، ސްރީލަންކާ، މެލޭޝިޔާ ސިންގަޕޯރއަށް އެހީއަށް އެދިފައި ވެއެވެ. އޮޅުދޫކަރައިގެ ރައީސް، ޖަޔަވަރުދަނާ 150 މީހުންގެ ސްޕެޝަލް ޓާސްކް ފޯސް ކޮމާންޑޯއިންގެ ލަޝްކަރެއް ވަނީ ތައްޔާރީ ހާލަތަށް ގެނުވާފައެވެ. މިއީ ޕްލޯޓްގެ ކަމެއް ކަމުގައި ވިޔަސް މިކަމުގެ ފަހަތުގައި ސިލޯނުގެ ސީނިޔަރ މިނިސްޓަރުންތަކެއް ތިބުމަކީ އެކަށީގެންވާކަމެއް ކަމެއްގައި ހުދު އޭނާ ވަނީ ބަޔާންކުރައްވާފައެވެ. އަދި ހާދިސާ ހިނގިތާ 8 މަސް ފަހުން، 16 ޖުލައި 1989 ގެ ޕްލޯޓް ޖަމާއަތުގެ ވެރިޔާ “އުމާމަހޭޝްވަރަމް” ވަނީ ކޮޅުނބުގައި މަރާލާފައެވެ.

ރާއްޖެއަށް އެ ދުވަސްވަރު އެމެރިކާ މީހުންގެ މާބޮޑު ޝައުގުވެރިކަމެއް ނެތްކަމުގައި ބެލެވެއެވެ. ނަމަވެސް މިކަމާ ގުޅިގެން ފޯޅަވަހީގައި ތިބި އެމެރިކާގެ މެރީން ސިފައިންގެ ސެކިޔުރިޓީ ޑިޓޭޗްމަންޓް ލަޝްކަރު ސަމާލުކަމަށް ގެނެވިފައި ވެއެވެ. ނަމަވެސް އުތުރުކަރައިގެ ލަޝްކަރުގެ އަވަސްކަމާއި ހަލުވިކަމާ އެކު އެބައިމީހުންނަށް ވުރެ ކުރިން ހަރަކާތްތެރިވުމުން، މިކަމުގެ ތެރެއަށް ނުވަނީ ކަމުގައި ބެލެވިދާނެއެވެ. އަދި އިނގިރޭސި ސިފައިންގެ ވައިކުޑައިގެ ބެޓޭލިއަންއެއް ތައްޔާރީ ހާލަތަކަށް ގެނެވުނެވެ. އެކަމަކު އެމީހުންނަށް ތައްޔާރުވުމަށް 48 ގަޑިއިރު ބޭނުންވާތީ، ދިގު ދަތުރަކަށްފަހު ނޫނީ ރާއްޖެޔާ ހަމައަށް ނާދެވޭނެތީއާއި އުތުރުކަރައިން މިކަމުގެ ތެރެއަށް ވަނުމުން ހަމައެކަނި ތައްޔާރީ ހާލަތުގައި އެ ލަޝްކަރު ބޭއްވީއެވެ.

ކޮންމެއަކަސް މި ހާދިސާ ހިނގަން މެދުވެރިވި ދުވަސްވަރު ދިވެހީންގެ ވަށައިގެންވާ ވެށީގައި އެތަކެއް ކަންތައްތަކެއް ހިނގައި ދިޔައިރު، އޭގެން ނޭދެވޭ ނުރައްކާތެރި އަސަރުތަކެއް ސީދާ އަދި ނުސީދާކޮށް މި ޤައުމަށް ވަނީ ކޮށްފައެވެ. މިއިން ކޮންމެ ކަމަކުން ލިބިދޭ ދަރުސުތަކުގެ އަލީގައި ވިސްނުންތެރިކަމާ އެކު ކުރިމަގު ބައްޓަން ކުރުމަކީ، ސަމާލުކަމެއް ދޭންވެއްޖެ ކަމެކެވެ. މިފަދަ ކޮންމެ ކަމަކަށް އަބަދުވެސް ލޯހުޅުވާލައި، ތައްޔާރުވެތިބެ، ވިސްނުންތެރިކަމާ އެކު، ހައްލުކޮށްގެން މެނުވީ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަމުގެ އައްސޭރިއެއްގައި ތިބުމަކީ މާފަސޭހަ ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ.

ޝެއަރކުރެއްވުމަށް
fb-share-icon
Tweet